Dispuut over oude groenterassen voor Hof van Justitie

Een EU-richtlijn eist de inschrijving van groentevariëteiten op een officiële rassenlijst alvorens de zaden vermarkt mogen worden. Voor 'instandhoudingsrassen' is er een uitzondering op de strenge voorschriften. Het Europees Hof van Justitie bevestigt de geldigheid van deze wetgeving en heeft geen oor naar de bezwaren van Kokopelli, een vzw die in Frankrijk zaden van oude groenterassen verkoopt aan particulieren.

De rechtbank van Nancy veroordeelde Kokopelli in 2008 tot betaling van een schadevergoeding aan Graines Baumaux wegens oneerlijke mededinging. Kokopelli is een vzw die biologisch geteeld zaaizaad van oude groente- en bloemenrassen verkoopt aan particulieren en zeldzame groenterassen ter beschikking stelt van haar leden.

De rechter was van oordeel dat de vzw daarmee in het vaarwater komt van de commerciële firma Graines Baumaux die oude groenterassen verkoopt aan hobbytuinders. “Kokopelli maakt zich schuldig aan daden van oneerlijke mededinging door zaaizaad van groenten te verkopen dat noch in de Franse, noch in de Europese gemeenschappelijke rassenlijst voor groentegewassen is opgenomen”, luidde het vonnis.

Kokopelli tekende beroep aan tegen het vonnis, waarna het Hof van Beroep van Nancy de hulp inriep van het Europees Hof van Justitie. In het licht van een aantal basisbeginselen zoals gelijkheid, evenredigheid en vrij goederenverkeer wou de Franse rechter namelijk weten of de Europese richtlijnen wel overeind blijven voor zover zij beperkingen stellen aan het in de handel brengen van zaai- en pootgoed van oude groenterassen.

Groentezaden mogen maar in de handel worden gebracht wanneer de variëteit in minstens één lidstaat officieel toegelaten is. De Europese richtlijn bepaalt dat een variëteit onderscheidbaar, bestendig en voldoende homogeen moet zijn om in aanmerking te komen voor opname op de officiële rassenlijsten. Kokopelli hekelt dat zij zaden van oude groenterassen niet in de handel kan brengen omdat die zaden wegens hun ‘specifieke eigenschappen’ niet kunnen voldoen aan de drie criteria en derhalve uitgesloten zijn van de rassenlijsten.

Het Europees Hof herinnert eraan dat de strenge criteria van de rassenlijsten tot doel hebben de productiviteit te verhogen via nieuwe en steeds betere rassen. Tegelijk wordt vermeden dat de genetische diversiteit aan landbouwgewassen verloren gaat aangezien er een uitzondering wordt toegestaan voor zaden van landrassen, rassen die geteeld worden onder ‘bijzondere omstandigheden’ en rassen die van oudsher op bepaalde plaatsen en in bepaalde regio’s worden gekweekt en die door genetische erosie worden bedreigd.

Kokopelli kan dus wel degelijk oude groenterassen die niet op de rassenlijst staan, te koop aanbieden mits zij de voorwaarden van de uitzonderingsregeling voor zogenaamde instandhoudingsrassen respecteert. Daarop zijn onder meer kwantitatieve en geografische beperkingen van toepassing. Zo wordt de verhandeling beperkt tot de regio waar de zaden gekweekt zijn. Het Hof van Justitie bestempelt dat als een evenwichtige regeling die het evenredigheidsbeginsel respecteert, ook al zijn negatieve economische gevolgen voor bepaalde marktdeelnemers niet uitgesloten.

Een minder beperkende maatregel, zoals etikettering, zou immers niet even doeltreffend zijn en zou kunnen meebrengen dat zaden worden verkocht en dus geplant die potentieel schadelijk zijn of niet tot een optimale landbouwproductie kunnen leiden.

Het Europees Hof van Justitie toetst de Europese richtlijnen achtereenvolgens nog aan het gelijkheidsbeginsel, de vrije uitoefening van economische activiteiten, het vrij verkeer van goederen en het internationaal verdrag dat ijvert voor het behoud en duurzaam gebruik van een diversiteit aan gewassen voor landbouw en voeding. De conclusie luidt telkens dat aan de geldigheid van de Europese voorschriften voor groentezaden geen afbreuk wordt gedaan.

Meer info: arrest Hof van Justitie