Grondverlies dreigt landbouwers in Netevallei te nekken

In de weide van een melkveehouder uit Booischot die gronden dreigt te verliezen aan water en natuur, plaatste Boerenbond een rijkelijk met landbouwproducten gevulde ontbijttafel. De tafel daarnaast bleef - op wat brak water en een schrale oeverplant na - leeg. De boodschap aan de beleidsmakers is duidelijk: zonder lokale landbouw geen lokale voedselproductie.

‘Sigma zorgt voor droge voeten’, kopten vele kranten. De realiteit waar landbouwers mee te maken krijgen, is echter niet zo rooskleurig. Zowel in het gebied van de Kleine Nete als in het gebied van de Grote Nete wordt er respectievelijk 211 hectare en 400 hectare landbouwgrond ingenomen voor de uitvoering van het Sigmaplan, niet in de eerste plaats om water te stockeren, wel om natuur te creëren.  Dat laatste stoort heel wat boeren. "Het Sigmaplan beloofde de bevolking een betere bescherming tegen overstromingen, maar werd vooral een verhaal van meer natuur", zegt varkenshouder Fons Gios uit Herenthout.

De totale impact op landbouw is nog veel groter omdat, naast voor deze plannen, ook in het kader van de afbakening AGNAS  (Afbakening van de Gebieden van de  Natuurlijke en Agrarische Structuur) een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Kleine Nete en Aa en Grote Nete moet uitgevoerd worden. Hierdoor wordt nog meer landbouwgrond omgezet naar natuur. Voor het GRUP Grote Nete alleen al betekent dit 469 hectare overdruk natuurverweving.

Daarnaast zijn er ook andere initiatieven die druk zetten op de toekomst van de lokale landbouw. In dezelfde streek moeten instandhoudingsdoelstellingen bereikt worden, moet de uitvoering van acties uit de bekkenbeheerplannen gerealiseerd worden en plant men de aanleg van de N19 Geel-Kasterlee. Ongerustheid is er ook over de landschappen die beschermd worden als ankerplaats omdat de landbouwsector vreest voor beperkingen op het scheuren van de graslanden die het landschap mee vorm geven.

"Al deze processen leggen samen een gigantische druk op landbouwgrond", vertelt provinciaal Boerenbondsecretaris Gert Van de Moortel, "in die mate zelfs dat een aantal boeren voor de leefbaarheid van hun bedrijf vrezen." Landbouwgrond gaat verloren ter compensatie voor natuur of zal ingezet worden als overstromingsgebied. Daarom is het belangrijk dat men - om de werkelijke impact op landbouw te kunnen inschatten - deze processen allemaal op elkaar legt en niet versnipperd bekijkt. Boerenbond kaartte deze problematiek al meerdere keren aan. Ook vroeg de organisatie een gecoördineerde aanpak.

De Vlaamse regering ging op die vraag in en stelde gouverneur Cathy Berx aan als coördinator van alle  lopende projecten. "Dat is een goede zaak want we hebben alle vertrouwen in het overleg met de gouverneur", benadrukt Van de Moortel, "alleen blijft de vrees dat de impact op landbouw onderschat wordt en het flankerend beleid ontoereikend is om het voortbestaan van de getroffen landbouwbedrijven te garanderen." Aangezien grond een primaire productiefactor is voor de landbouw rekent Boerenbond op een doordachte aanpak van de gouverneur waarbij een zuinig ruimtegebruik de broodnodige rechtszekerheid en leefbaarheid creëert voor de lokale landbouwbedrijven, en dus voor de lokale voedselproductie.

Boerenbond berekende dat bij een melkveebedrijf met 60 hectare een grondverlies van zes hectare (10%) overeenstemt met een halvering van het inkomen van de boer. Op twee jaar tijd is de onteigeningsvergoeding opgesoupeerd aan allerlei extra kosten die de landbouwer moet maken. Guy Van Loock heeft een melkveebedrijf in Booischot en dreigt 15 procent van zijn gronden te verliezen. "Dat betekent minder ruwvoederproductie op mijn bedrijf, onvoldoende mestafzet en het verlies van de landbouwsubsidies die op grond geactiveerd worden", illustreert hij.

Boerenbond wil met de actie duidelijk maken dat overheden niet lichtzinnig mogen omspringen met grondenclaims. Alleen al bij het Sigmaplan zijn een 140-tal bedrijven betrokken, of beter, verliezende partij. Zij situeren zich in 16 verschillende gemeenten, van Herselt over Geel en Lier, tot Zandhoven en Lille meer in het noorden van de Kempen.

"De landbouwsector moet zodanig veel grond inleveren dat het flankerend beleid onmogelijk alle problemen kan oplossen", voorspelt Van de Moortel. "De overheid tracht bedrijfszetels en aanpalende gronden te vrijwaren, maar grond is in de regio zo schaars en duur dat ook verder weg gelegen percelen onmisbaar zijn." Boerenbond besluit dat landbouwgrond in eerste instantie dient om voedsel te produceren en niet om water te stockeren of natuur te creëren.