Landbouwers en Natuurpunt gaan samen Bos van Aa beheren

Elf lokale landbouwers, het agrobeheercentrum Eco² en de plaatselijke afdeling van Natuurpunt bezegelden woensdagavond hun samenwerking rond het natuurgericht beheer van een deel van het vroegere zandwinningsgebied Bos van Aa in Zemst. De krachtenbundeling staat in het teken van de Europese natuurdoelstellingen en geniet het vertrouwen van grondeigenaar Waterwegen en Zeekanaal.

Het vroegere zandwinningsgebied Bos van Aa is gelegen langs het zeekanaal Brussel-Schelde in Zemst. Het is zo'n 113 hectare groot en erkend als Europees beschermd natuurgebied aangezien het deel uitmaakt van het Natura 2000-netwerk. Eigenaar Waterwegen en Zeekanaal (W&Z) droeg het dagelijks beheer van het omwalde deel van het gebied vorige zomer over aan Natuurpunt.

De gronden van W&Z buiten de omwalling worden grotendeels bewerkt als landbouwgrond, en dat blijft nog een hele tijd zo. Er is namelijk afgesproken dat de landbouwers hun gronden verder mogen bewerken volgens de geldende wetgeving, en dit tot ze op pensioen gaan of de leeftijd van 70 jaar bereiken. Daarna staan de natuurdoelstellingen centraal. In 2011 zag het er nog naar uit dat 55 hectare landbouwgrond op korte termijn volledig zou moeten wijken voor natuurontwikkeling.

De 11 getroffen boeren lieten zich daardoor niet uit het lood slaan. Met de hulp van het agrobeheercentrum Eco² hebben zij Natuurpunt en W&Z ervan overtuigd dat zij naast goede landbouwers ook geschikte landschapsbouwers zijn. Met het oog op het toekomstig beheer van de gronden in landbouwgebruik werd 'Agronatuurbeheer Zemst' opgericht. Op het moment dat er gronden vrijkomen, wordt er binnen deze agrobeheergroep gekeken welke landbouwer het natuurbeheer kan uitvoeren. Zo blijft de landbouwsector betrokken.

Mathias D'Hooghe van het agrobeheercentrum Eco² legt uit wat we ons moeten voorstellen bij natuurgericht beheer van de gronden buiten de omwalling: "Denk vooral aan extensief graslandbeheer of het aanleggen van poelen voor de kamsalamander die thuishoort in het Bos van Aa. Ook zijn er houtkanten nodig die de poelen met elkaar verbinden." Als kenniscentrum met betrekking tot agrarisch landschaps- en natuurbeheer zal Eco² de landbouwers zo goed mogelijk begeleiden met een win-win tussen landbouw en natuur voor ogen.

Als voorzitter van de nieuwe agrobeheergroep zet Wim Commers in de verf dat de Zemstse landbouwers reeds heel wat ervaring hebben met agrarisch natuurbeheer. Op vrijwillige basis sloten zij met de Vlaamse Landmaatschappij contracten af voor het natuurvriendelijk beheer van 9 hectare grasland, de aanleg van meer dan 3 km perceelsranden en het beheer van 3.760 meter hagen en houtkanten. In ruil ontvangen zij een vergoeding.

Commers bewerkt zelf percelen van W&Z in het Bos van Aa. Opluchting omdat het raamakkoord het landbouwgebruik van die percelen niet plotsklaps laat uitdoven, bespeur je dus ook bij hem. De afspraken rond het Bos van Aa kunnen als voorbeeld dienen voor de vele habitat- en vogelrichtlijngebieden in Vlaanderen. In die gebieden dienen Europese natuurdoelstellingen nagestreefd te worden, wat een niet te onderschatten impact zal hebben op landbouwbedrijven in de omgeving.

Waterwegen en Zeekanaal is erg verheugd over de samenwerking tussen de sectoren landbouw en natuur. "Het waterwegenbeheer in Vlaanderen draait niet enkel rond watertransport en -beheersing maar even goed rond de uitbouw van waterwegen en hun omgeving als landschapselement en natuurlijk biotoop", zegt Leo Clinckers, gedelegeerd bestuurder van W&Z.

"Met dit akkoord engageren landbouwers en natuurbeschermers zich om op gelijkwaardige basis samen te werken. Langs beide kanten zijn er toegevingen gedaan, maar dat houdt ook in dat er naar mekaar geluisterd werd", vat Bart Schoukens van het agrobeheercentrum Eco² samen. Volgens de burgemeester van Zemst, Bart Coopman, is niet eerder zo’n belangrijk raamakkoord tot stand gekomen.

"Europa mag op zijn twee oren slapen. Samen met de landbouwers zullen we ons beste beentje voorzetten om de opgelegde natuurdoelstellingen te behalen", besluit Herman Dierickx namens Natuurpunt. Er is nog een lange weg af te leggen want de doelstellingen van Europa voor het gebied zijn behoorlijk ambitieus, "maar dat geeft landbouwers en natuurbeschermers de tijd om elkaar te vinden".

De belangen en visies van boeren en 'groenen' lopen immers niet altijd gelijk, maar op dat vlak heeft een raamakkoord als extra verdienste dat je elkaar leert kennen tijdens de lange onderhandelingen die eraan voorafgaan. Nu de plechtige ondertekening van het akkoord en de infovergadering voor omwonenden achter de rug zijn, verlegt het accent zich naar het werk op het terrein.