Russisch boycot bedreigt de Europese aardappelmarkt
Rusland dreigt om "fytosanitaire redenen" met een invoerverbod op poot- en consumptieaardappelen uit de EU. De uitvoer van pootaardappelen naar Rusland is vooral voor Nederland belangrijk. Valt de Russische afzetmarkt voor consumptieaardappelen weg, dan heeft ook ons land een probleem. De Belgische aardappelhandel vreest met name de impact op de prijsvorming van 'vrije' aardappelen.
De Russen zijn grote aardappeleters. Voor voedingsmiddelen in het algemeen is Rusland een netto importeur, maar het land wil zelfvoorzienend worden. In de aardappelteelt is al flink geïnvesteerd, ook in functie van de aardappelverwerking tot bijvoorbeeld chips of diepvriesfrieten. Rusland is op zijn hoede voor het 'importeren' van ziekten en plagen via Europese loten aardappelen. De garanties die de aardappelproducerende lidstaten bieden, kunnen niet verhinderen dat de Russische autoriteiten momenteel dreigen met een boycot van de invoer van poot- en consumptieaardappelen uit Europa.
"Over de correctheid van de door de Russen verstrekte informatie is onduidelijkheid door het totaal gebrek aan openheid", zegt Romain Cools, algemeen secretaris van de beroepsvereniging van de Belgische aardappelhandel en -verwerking (Belgapom). Het lijkt erop dat Rusland, het jongste lid van de Wereldhandelsorganisatie, lidstaten tegen elkaar durft uit te spelen. Volgens Cools werkt dat niet in een eenheidsmarkt. "Blokkeren de Russen de invoer van aardappelen uit één lidstaat, dan worden via de havens van dat land nog aardappelen uit andere lidstaten aangevoerd", illustreert hij.
De secretaris van Belgapom vermoedt dat dit voor frustratie zorgde in Rusland, wat is uitgemond in een nakende sluiting van de grenzen voor poot- en consumptieaardappelen uit de EU. De gevolgen hiervan voor de Europese aardappelsector zijn niet te onderschatten. Heel wat uitvoer van pootaardappelen dreigt stil te vallen. "Dat heeft repercussies voor de pootgoedteelt, vooral in Nederland en Duitsland."
België exporteert geen pootaardappelen naar Rusland zodat de schrik Belgapom vooral om het hart slaat als het over de uitvoer van consumptieaardappelen gaat. "In samenwerking met het Voedselagentschap heeft Belgapom een (beperkt) aantal Belgische exporteurs klaargestoomd voor aardappelexport naar Rusland. Zij deden belangrijke investeringen om te beantwoorden aan de opgelegde regels", illustreert Cools al één mogelijke economische impact van het wegvallen van de Russische afzetmarkt.
De export van aardappelen kan een grote deuk krijgen, waardoor een - mogelijk nog groter - negatief effect ook voelbaar kan zijn op de 'vrije aardappelmarkt'. "De vrije handel in variëteiten als Bintje, Fontane en Challenger draagt in belangrijke mate bij aan het inkomen van de meeste aardappeltelers en handelaars in België", weet Romain Cools. Deze vrije handel zorgt er tevens voor dat de markt 'liquide' blijft, wat leidt tot meer dynamiek en een betere prijsvorming. Valt de export naar Rusland weg, dan vermindert de vraag en bestaat dus het risico dat de aardappelprijs op de vrije markt gaat dalen.
Cools stelt in vraag of het nog zinvol is dat lidstaten nog langer bilaterale handelsakkoorden afsluiten voor de export van landbouwproducten waarvoor een vrije markt bestaat binnen de EU. Binnen DG Sanco werkt de Commissie momenteel aan een grondige herziening van het Europese fytosanitair beleid. Reden hiervoor zijn onder meer de toegenomen wereldhandel en de klimaatverandering die schadelijke organismen overal doen opduiken en aarden. "Het is stilaan duidelijk dat het fytosanitair beleid meer dan ooit een nieuwe handelsbarrière vormt voor het vrij verkeer van planten en plantaardige organismen, zowel binnen de EU als op wereldvlak", concludeert Romain Cools.
Daarom roept hij het Voedselagentschap op om de beschikbare competentie en mankracht voor plantenziekten binnen de diensten verder uit te bouwen om zo ons land te verzekeren van een duurzame productie en handel in planten en plantaardige producten.
