Vlaamse overheid stimuleert lagere milieudruk landbouw
Bij de voorstelling van het Landbouwrapport 2012 verheugde minister-president Kris Peeters zich over de verduurzaming van de Vlaamse land- en tuinbouw. "Het stimuleringsbeleid van de overheid, waarbij via investeringssteun rentabiliteitsverbetering gekoppeld wordt aan milieumaatregelen, werpt zijn vruchten af." Volgens Natuurpunt blijft de landbouwsector een grote druk leggen op leefmilieu en natuur.
In het Landbouwrapport (LARA) bekeek het Departement Landbouw en Visserij de eco-efficiëntie van de Vlaamse landbouw door een aantal milieudrukindicatoren te plaatsen tegenover een economische indicator. Voor de meeste milieu-indicatoren was er een daling tussen 2001 en 2008, ondanks de stijgende eindproductiewaarde van de landbouw. Drijvende krachten daarachter zijn het gevoerde mestbeleid en de conjunctuur, die een afname van de veestapel veroorzaakten.
Ook schaalvergroting versterkte de dalende trend van emissies en brongebruik, net als rationeel energiegebruik en de omschakeling naar aardgas in de glastuinbouw. Vanaf 2009 was er opnieuw een lichte stijging van een aantal milieudrukindicatoren: verzurende emissies, broeikasgassen en fijn stof. Dat heeft onder meer te maken met de opnieuw groeiende veestapel.
Het directe energiegebruik van de landbouw bedroeg in 2010 28.800 terra joule. De glastuinbouw is met 56 procent veruit de grootste energiegebruiker en is dankzij het toenemende aantal warmtekrachtkoppelingsinstallaties (WKK’s) ook een belangrijke energieproducent geworden. Keerzijde van de medaille is de hogere broeikasgasuitstoot die daar gepaard mee gaat en de tuinbouw volledig aangerekend wordt. Het aandeel aardgas steeg van 21 procent in 2007 tot 45 procent in 2010, terwijl het aandeel petroleum (LPG, benzine en stookolie) in dezelfde periode daalde van 60 procent tot 42 procent. Het gebruik van biomassa, inclusief biogas en hout, neemt jaarlijks toe.
In 2010 bedraagt de totale emissie van broeikasgassen uit de landbouw 9.048 kiloton CO2-equivalent. Dat is een daling met maar liefst 16 procent ten opzichte van 1990 en van zes procent ten opzichte van 2001. Sinds 2008 is de emissie wel weer met vijf procent toegenomen door de glastuinbouw (WKK's) en de aangroeiende veestapel. Van de totale Vlaamse broeikasgasemissie is 11 procent voor rekening van de landbouw. Aangezien lachgas en methaan een veel zwaarder broeikasgaseffect hebben dan C02, komt de landbouw op een groter aandeel dan de economische grootte en het energieverbruik zouden doen vermoeden.
Gewasbeschermingsmiddelen dienen om de oogst veilig te stellen. De hoeveelheid die gebruikt wordt, is de resultante van het areaal, de weersomstandigheden, wetgeving en technologie (producten en machines). In 2010 zakte het gebruik van gewasbescherming naar 2,6 miljoen kilo actieve stof. Een betere indicator voor het meten van de milieudruk is de Seq-indicator, die een maat is voor de druk van gewasbeschermingsmiddelen op het waterleven. Die Seq-indicator daalde met 44 procent tussen 2005 en 2010.
"De milieudruk van landbouw vermindert", stelt minister-president Kris Peeters tevreden vast. Hij wijt dat aan het stimuleringsbeleid van de overheid via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF). "Bij ruim 41 procent van de gesubsidieerde investeringen binnen het VLIF is er een belangrijk aantoonbaar en kwantificeerbaar effect op het leefmilieu. Het gaat om investeringen die gericht zijn op de beperking van emissies, duurzame omgang met energie en water en productie van hernieuwbare energie", illustreert Peeters.
Natuurpunt is minder te spreken over de impact van landbouw op milieu en natuur. In een reactie op het landbouwrapport zegt de natuurorganisatie dat de milieuefficiëntie van de landbouw "sterk achteruitboert" en "de natuur er nergens zo slecht aan toe is als op akkers en weilanden". De gerealiseerde ontkoppeling tussen economische output en ecologische druk is volgens Natuurpunt tenietgedaan door de stijgende veestapel en het groter aantal WKK's.
Natuurpunt roept Vlaams minister voor Landbouw Kris Peeters op om dit rapport aan te grijpen om het landbouwbeleid en in het bijzonder de investeringssteun voor landbouwers bij te sturen. Dat moet, aldus Natuurpunt, zodanig gebeuren "dat elke euro steun een positieve bijdrage levert aan de klimaat-, water- en natuurdoelstellingen en milieuschadelijke effecten ten alle tijden vermeden worden".
Meer info: LARA 2012
