Wetenschap helpt verspreiding aardappelaaltje tegengaan
Europa wil de verspreiding van het aardappelcysteaaltje een halt toeroepen en vaardigde daarvoor een nieuwe richtlijn uit. Om telers kennis te verschaffen in goede teeltpraktijken die verspreiding van het aaltje tegengaan, hebben ILVO-wetenschappers, op vraag van de aardappelsector en met steun van de federale overheid, de voorbije twee jaar een praktische studie gecoördineerd op meer dan 2.000 aardappelvelden in heel België.
De aardappelcyste is een aaltje dat de opbrengst van aardappelen met 30 tot 50 procent kan verminderen als het veld ermee besmet is. De opbrengstverliezen die deze ongeveer 2 mm grote organismen veroorzaken zijn aanzienlijk, maar moeilijk direct toe te schrijven aan het aaltje omdat er geen specifieke symptomen voorkomen op de aardappelplant, behalve de typische cysten op de wortels. Het aaltje kruipt vanuit de grond in de aardappelwortels om zich daar voort te planten. De aardappelplant wordt gehinderd in zijn groei, maar de cyste kruipt niet in de aardappelknol zodat aardappelen niet ongeschikt worden voor consumptie.
Het aaltje werd meer dan een halve eeuw geleden al in ons land vastgesteld en heeft zich sindsdien onopvallend verspreid. Het aardappelcysteaaltje is evenwel een quarantaineorganisme: de aanwezigheid ervan op de aardappel kan problemen opleveren voor de exporthandel. Aangezien de aardappelhandel voor België economisch zeer belangrijk is, doet ons land, net zoals de andere EU-lidstaten, het nodige om de verspreiding van het aaltje te vermijden. Sinds 1 juli moeten de lidstaten de voorschriften van een nieuwe Europese richtlijn daaromtrent ten uitvoer brengen.
Door het onderzoek dat gecoördineerd werd door het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) is nu gedetailleerd geweten waar de aardappelcyste regionaal verspreid zit. De cyste komt vooral in West- en Oost-Vlaanderen voor, waar historisch gezien de oudste aardappelteeltgebieden liggen. In de overige Vlaamse provincies en in Henegouwen werden er veel minder cysten gevonden.
Ook de wijze waarop de cyste op nieuwe velden belandt, is gekwantificeerd. Mogelijke verspreidingskanalen zijn restaarde, spoelwater en grond die achterblijft op machines bij veldbewerking. Telers en loonwerkers krijgen door die bevindingen meer zicht op de aanwezigheid van de cyste in bepaalde regio’s en de wijze van verspreiding. Nu kunnen zij met aangepaste veldpraktijken een uitbreiding van het aardappelcysteaaltje tegengaan.
Het onderzoek toonde ook aan dat het belangrijk is te weten om welke soort cyste het gaat. Sommige resistente aardappelsoorten die de besmetting kunnen terugdringen, zijn immers wel resistent aan de éne soort, maar juist niet aan de andere. ILVO ontwikkelde tijdens dit onderzoek een hooggevoelige test die zelfs bij zeer kleine of bij gemengde aanwezigheid in een grondstaal de soort van de cysten nauwkeurig bepaalt.
Op basis van de nieuwe gegevens formuleerden de onderzoekers ook aanbevelingen voor beleidsmaatregelen die de aardappelcyste moeten indijken. Eens de cyste in een veld zit, kan hij tot 20 jaar overleven. Maar plant de landbouwer de juiste resistente aardappel, dan proberen de cysten zich tevergeefs voort te planten. Hierdoor daalt het totaal aantal cysten in het veld. Bij herhaald telen van resistente rassen sterft de cystenpopulatie langzaam uit.
“De samenwerking tussen onderzoek, aardappelsector en overheid heeft het taboe rond de aardappelcyste doorbroken”, zegt ILVO-woordvoerster Greet Riebbels. “Wetenschap, sector en de Europese en federale regelgevers werken voortaan zij aan zij om het schadelijk organisme efficiënt aan te pakken.”
Bekijk hier de samenvatting van het onderzoek.
