Aardappelloofdoder diquat verdwijnt van de markt

Het gewasbeschermingsmiddel diquat mag na volgend jaar niet meer worden gebruikt. De Europese Commissie heeft de toelating ingetrokken omdat het gebruik volgens EFSA onacceptabele risico’s geeft voor vogels en voor omstaanders. Diquat, beter bekend als het commerciële product Reglone, is een middel dat in de aardappelteelt ingezet wordt als loofdoder om het rooien te vergemakkelijken en de houdbaarheid van de aardappelen te verbeteren. Pas wanneer het loof afsterft door natuurlijke afrijping of chemische loofdoding, vormt een aardappelplant een dikker 'vel' rond de knollen dat beschermt tegen ziekten en uitdroging.

De toelating van alle gewasbeschermingsmiddelen waarin diquat is verwerkt, moet uiterlijk 4 mei 2019 ingetrokken zijn. Landbouwers krijgen dan nog een jaar om hun voorraad diquat op te werken. Fabrikant Syngenta vindt het intrekken van de markttoelating niet gerechtvaardigd. Het vond steun bij een aantal lidstaten, maar moet zich nu neerleggen bij de beslissing van de Commissie. “De Europese landbouw verliest een product dat belangrijk is voor zijn competitiviteit”, klinkt het. Vorig jaar maakte PlattelandsTV een reportage waaruit moest blijken dat er bij de aardappelloofdoding (nog) geen goede alternatieven voor diquat bestaan.

Een hernieuwing van de markttoelating van diquat sleepte al enige tijd aan, maar dat de actieve stof van de markt zou verdwijnen had Geert Verhiest (Sanac/Arvesta) niet zien aankomen. “Loofdoding wordt een moeilijk verhaal in de aardappelteelt, zeker gezien het toenemend areaal van erg groeikrachtige aardappelrassen als Fontane en Challenger. Anders dan bij Bintje is hun loofgroei op het einde van het seizoen nog steeds volumineus. De loofdoding werd daarom uitgesplitst in een behandeling met diquat gevolgd door Spotlight, dat vooral op de stengel inwerkt. Een enkele behandeling met Spotlight zal nooit hetzelfde resultaat geven. Ook als onkruidbestrijder zal diquat gemist worden, bijvoorbeeld door uientelers die Reglone kort voor de opkomst van de uien spuiten om het onkruid dat sneller kiemde af te branden.”

Alternatieven zijn volgens Verhiest niet meteen voorhanden: “Mechanisch loofklappen van aardappelen is geen optie vanwege het risico op verspreiding van bacterieziekten. Aardappeltelers zullen vrede moeten nemen met een loofdoding à 80 procent. Dat zal het rooien vertragen, en een groter risico op beschadigingen van de knol met zich meebrengen.” Kürt Demeulemeester van het West-Vlaamse praktijkcentrum Inagro bevestigt dat diquat zijn gelijke niet heeft. “De loofdoding met Spotlight Plus en Gozai, een tweede chemisch alternatief, gaat duidelijk trager dan bij diquat en heeft niet hetzelfde effect op onkruiden. Positief is wel dat de stengels zeer goed afgedood worden, en de bufferzone langs oppervlaktewater kleiner is.”

Demeulemeester wijst op de recente toelating van een middel van natuurlijke oorsprong, Beloukha (perlargonzuur). “De erkenning is momenteel beperkt tot een toepassing na loofklappen.” Niet-chemische alternatieven zijn volgens hem loofbranden – gekend vanuit de bioteelt – of loofklappen, gekend in de pootgoedteelt. Recentere ontwikkelingen die eerder nog in een experimentele fase zitten, zijn looftrekken gecombineerd met wortelsnijden of ook nog loofdoden door elektrocutie. “Alle niet chemische alternatieven dienen per werkgang van drie meter toegepast te worden, terwijl de chemische alternatieven vollevelds gespoten kunnen worden. De loofdoding van oogst 2020 zal de aardappeltelers met andere woorden nog heel wat hoofdbrekens bezorgen.”