ABS en Boerenbond achten statiegeld nodig

De voorzitters van zowel het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) als van Boerenbond schrijven in hun ledenbladen over zwerfvuil. Hendrik Vandamme en Sonja De Becker hebben er schoon genoeg van want de schade aan dieren, gewassen en machines groeit jaar na jaar. Vorig jaar hebben hun organisaties sensibiliseringscampagnes opgezet. Boerenbond gaat daar samen met Landelijke Gilden ook dit jaar veel energie in steken, maar bij ABS overheerst het gevoel dat meer nodig is omdat de burger hervalt in oude, slechte gewoontes. Meer wil in deze zeggen statiegeld op blikjes zodat het Algemeen Boerensyndicaat zich aansluit bij de Statiegeldalliantie. Voor het eerst geeft nu ook Boerenbond te kennen dat statiegeld een deel van de oplossing zal moeten zijn.

Aan het zwerfvuilprobleem moet iets gebeuren. Een mentaliteitswijziging is nodig, de vraag is hoe je die kan bewerkstelligen. Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat, krijgt het op zijn heupen van zwerfvuil omdat het probleem zich jaar in, jaar uit stelt en er zeker niet beter op wordt. “Straks zijn wij ook zelf weer uren druk aan het opruimen langs wegen en wandelpaden. Ieder blikje of flesje dat opgeraapt wordt, voorkomt immers veel miserie binnen de veestapel en bij geoogste producten die richting voederkuil of voedingsindustrie gaan.”

Zowel ABS als Boerenbond sprongen op de kar van de Mooimakers-campagne en verdeelden duizenden bordjes onder hun leden in de hoop dat het plaatje van een koe of boer in de wegberm een ontradend effect zou hebben. Het grote aantal landbouwers dat zo’n plaatje bestelde, bewijst hoe nijpend het probleem is. In opdracht van Recycling Netwerk Benelux is een enquête opgezet om de schade voor landbouw te becijferen. Voor een gemiddelde veehouder wordt de jaarlijkse factuur geschat tussen de 482 en 728 euro in Vlaanderen, wat nog iets meer is dan in Nederland. “Kosten waarop de veehouder zelf geen grip heeft, en waarvoor hij evenmin verantwoordelijk is”, schrijft Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker.

Vanuit Boerenbond en Landelijke Gilden zal dit jaar nog volop ingezet worden op sensibilisering. De Becker: “We herhalen onze bordenactie. Daarnaast zal één van de radiospots van Mooimakers expliciet gericht zijn op zwerfvuil op het platteland. We verruimen onze actie voorts met winkelaffiches en boodschappentassen die we via hoevewinkels zullen verspreiden. Landelijke Gilden zal tijdens de grote zomeractiviteiten sensibiliseren rond zwerfvuil. Lokale landelijke gilden zullen via een peterschap het engagement kunnen aangaan om een straat of buurt proper te houden.”

Bij ABS is ‘sensibiliseringsmoeheid’ toegeslagen: “Campagnes hebben tijdelijk hun effect, na verloop van tijd ziet de voorbijkomende burger het bord niet meer staan en vervalt hij in zijn oude gewoonte en gooit hij zijn afval achteloos weg.” Daarom richt voorzitter Hendrik Vandamme het vizier op statiegeld: “In het Vlaams regeerakkoord 2014-2019 staat dat de regering de wil heeft om zwerfvuil aan te pakken en de invoering van statiegeld te onderzoeken. De voedingsbedrijven, grootgebruikers van verpakkingsmateriaal zoals blik en plastiek, en de retail, die lege verpakkingen zouden moeten inzamelen, stonden en staan nog steeds op de rem om over te gaan tot de actie, zijnde de invoering van statiegeld. In tegenstelling tot de inzameling van glazen verpakkingen zien zij de recuperatie van andere verpakking niet haalbaar.”

Vandamme spreekt tegen dat de kosten niet op zouden wegen tegen de baten want hij wijst op de voordelen door het sluiten van de kringloop: “voordelen voor onze dieren, de maatschappij en de overheden.” Minister Schauvliege zou graag statiegeld invoeren en dat is, wat ABS betreft, “de logica zelve gezien de enorme maatschappelijke kost die vasthangt aan zwerfvuil, nog extra in de verf gezet door de aantoonbare schade in de landbouw en het ermee gepaard gaande dierenleed.” Het Algemeen Boerensyndicaat kondigde deze week dan ook aan dat het zich aansluit bij de Statiegeldalliantie.

Nu laat Sonja De Becker voor het eerst optekenen dat statiegeld ook voor Boerenbond een noodzaak is. In Boer&Tuinder schrijft ze: “Bewustmaking en sensibilisering op zich leveren duidelijk onvoldoende positief effect op, en dus is een meer doortastende aanpak noodzakelijk. Hierbij zal de invoering van statiegeld dan sowieso een van de elementen zijn. De Statiegeldalliantie heeft dan ook onze steun. Toch zal statiegeld alleen het probleem niet oplossen. Ook andere ingrepen en maatregelen zullen nodig zijn, want de problematiek is natuurlijk breder dan enkel drankverpakkingen. Voor onze boeren en tuinders komt het er dus op aan schade maximaal te voorkomen.”

Daags voordien was de statiegeld-piste in een persmededeling van Boerenbond nog ondergeschikt aan bewustmaking en sensibilisering. De voorstanders van statiegeld groeien dus in aantal, maar FEVIA blijft namens de drankenfabrikanten wijzen op de tekortkomingen van het systeem. “Drankverpakkingen worden ten onrechte beschouwd als de belangrijkste bron van zwerfvuil. Ze vormen slechts een fractie van al het zwerfvuil. België is bovendien Europees kampioen op vlak van recyclage van verpakkingen. Statiegeld op deze drankverpakkingen wordt vaak voorgesteld als het wondermiddel in de strijd tegen zwerfvuil, maar dit zal het probleem niet oplossen.”

Wie Duitsland en Scandinavië opvoert als landen waar het statiegeldsysteem zijn vruchten afwerpt, moet volgens FEVIA-woordvoerder Nicholas Courant ook op de verschillen durven wijzen. “De blauwe zak voor ophaling van PMD-afval kennen ze elders niet. Meer nog, in de uitgestrekte en dunbevolkte Scandinavische landen is zo'n huis-aan-huis-ophaling eenvoudigweg niet te organiseren. Het recyclagepercentage dat we in ons land daarmee realiseren, ligt hoger dan wat de statiegeldsystemen in het buitenland kunnen voorleggen.” De zwerfvuilaanpak die FEVIA voorstaat, is gebaseerd op vijf pijlers: sensibilisering, meer vuilnisbakken, overtreders strenger aanpakken, participatie (b.v. opruimacties of een app waarmee je zwerfvuil kan melden) en een propere buurt.