ABS onthaalt ammoniakbeleid met gemengde gevoelens

Bij het ter perse gaan van het ledenmagazine van het Algemeen Boerensyndicaat was er nog geen nieuws omtrent een regeringsbeslissing over de Europese natuurdoelstellingen en de bijbehorende aanpak van de stikstofdepositie in natuurgebied. Daarom vroeg ABS-voorzitter Hendrik Vandamme in zijn voorwoord om “vijf minuten politieke moed” voor de veebedrijven die in het najaar van 2014 de onheilspellende code ‘oranje’ kregen opgekleefd. Woensdagavond was er dan eindelijk witte rook zodat Vandamme nu de balans kan opmaken: “Positief zijn het aangepaste significantiekader waardoor het aantal ‘oranje veebedrijven’ met 200 daalt, de 30 procent reductie op bedrijfsniveau die verdwijnt en het signaal dat er een flankerend beleid komt voor oranje bedrijven die in hun ontwikkeling gefnuikt worden. Moeilijk te aanvaarden, zijn de onzekerheid over de compensaties en de vaststelling dat alle sectoren behalve landbouw gespaard worden.”

Het Algemeen Boerensyndicaat was het wachten op een beslissing in het dossier van de Europese natuurdoelstellingen meer dan beu. De kleurcodes waarmee veehouders geïnformeerd werden over de impact van de ammoniakuitstoot uit hun stallen op nabijgelegen beschermingszones dateren van het najaar van 2014. Een jaar later droeg een grote delegatie van ABS symbolisch een boer te grave in hartje Brussel omdat het dossier nog steeds als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de landbouwers hing. Daarna zou nog een jaar politiek gepalaver volgen om uiteindelijk afgelopen woensdag zijn ontknoping te kennen samen met de beslissing over het nieuwe Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.

Behalve de jaren die er overheen zijn gegaan, wordt dit dossier ook getypeerd door politiek getouwtrek. Vandamme: “Het dossier is zodanig gepolitiseerd dat je je zou gaan afvragen of er nog voldoende aandacht gaat naar de kern van de discussie. Die is niet gewijzigd: er moet een vermindering komen van de impact vanuit de veehouderij en andere sectoren op een aantal natuurgebieden om de toestand van de daar aanwezige en waardevolle natuurlijke elementen te verbeteren.” In de uiteindelijke beslissing vindt de voorzitter van ABS die gezamenlijke verantwoordelijkheid van vooral landbouw, industrie en verkeer niet terug. Het gebrek aan een generiek beleid over alle sectoren heen om de uitstoot van stikstof in de atmosfeer te verminderen, is meteen ook de grootste teleurstelling voor Vandamme.

“Zo’n generiek beleid zou niet alleen de druk op onze oranje landbouwbedrijven verminderen maar tegelijk gunstig zijn voor alle natuur in Vlaanderen, dus niet alleen deze in de habitatgebieden vlakbij landbouwbedrijven”, legt Hendrik Vandamme uit. Dit voorstel heeft het niet gehaald, wat bij de boerenbelangenverdediger volgende reactie uitlokt: “Was het een te simpel voorstel (veebedrijven zouden of groen of rood zijn, nvdr.), was er onvoldoende draagvlak bij andere sectoren en partijen omdat men zo niet voldoende kon ingrijpen op landbouwbedrijven die dichtbij deze gebieden lagen of was het om de haven van Antwerpen te vrijwaren? We weten het niet, maar alleszins hebben sommige kabinetsmedewerkers en politici het voorstel van tafel geveegd.”

De Vlaamse regering gaf er de voorkeur aan om het onderscheid tussen groene, oranje en rode bedrijven te behouden. Vandamme: “Het significatiekader is in positieve zin aangepast door de lat gelijk te leggen voor de ammoniakuitstoot van de veehouderij en de uitstoot van stikstofoxiden door andere sectoren. Een oranje bedrijf ben je voortaan met een aandeel in de stikstofdepositie van een natuurbeschermingszone dat varieert tussen 5 en 50 procent. Voorheen was dat 3 tot 50 procent zodat het aantal oranje bedrijven daalt van 700 naar 500. Eveneens goed nieuws is dat de ammoniakuitstoot op bedrijfsniveau niet meer met 30 procent moet gereduceerd worden bij een vergunningsaanvraag.”

Zijn de problemen voor oranje bedrijven daarmee volledig van de baan? De voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat meent van niet. “Sommige onderhandelaars begrijpen niet dat de kleurcode een stempel is op je bedrijf. Het hypothekeert de toekomstige bedrijfsontwikkeling, een eventuele overname en de restwaarde. Politici lijken wel te beseffen dat landbouwbedrijven opkopen veel geld kost en dus wil men het maar al te graag van de nek schuiven. Wij willen niet dat de overheid massaal landbouwbedrijven opkoopt, maar je moet deze bedrijfsleiders wel een toekomstperspectief kunnen bieden. Kan je dat niet, dan moet je als overheid je verantwoordelijkheid nemen en een volwaardig flankerend beleid uitwerken.”

Daarover is nu nog helemaal geen duidelijkheid, en zo is Vandamme aangekomen bij één van de negatieve elementen van de regeringsbeslissing. “De Vlaamse regering erkent dat ook de oranje bedrijven recht hebben op een flankerend beleid, maar zegt er meteen bij dat het geen kopie kan zijn van de maatregelen die zijn uitgewerkt voor de zwaarder getroffen (rode) bedrijven. Behalve de aard van de maatregelen is ook onzeker welk budget zal worden voorzien, en of dat toereikend is.” Nog moeilijker verteerbaar voor ABS is zoals eerder aangegeven de vaststelling dat alle andere sectoren goed weg komen. Zij moeten richting 2030 geen bijkomende inspanningen leveren terwijl dat wel verwacht wordt van de landbouwsector.

Waarom alleen de landbouwsector de problematiek van de stikstofdeposities in natuur moet uitzweten, denkt Vandamme te weten. In tal van politieke discussies valt hem op dat het huidige landbouwbeleid steeds weer in twijfel wordt getrokken. Sommige politici en partijen zouden liefst eenzijdig een ander beleid opleggen, één dat mikt op een verregaande extensivering van de Vlaamse landbouw. “Wanneer dan de vraag wordt gesteld wie de meerwaarde voor onze producten gaat betalen, dan wordt het stil aan de overkant. Vandaag is het beleid wat het is en daar moet vandaag rond gewerkt worden, ook in het IHD-PAS-verhaal. Een bedrijf omvormen gaat niet van vandaag op morgen.” Het boerensyndicaat is het grondig beu dat landbouw in de ogen van sommigen een gemakkelijk doelwit is en de rekening gepresenteerd krijgt “terwijl er veel grotere vervuilers van lucht en omgeving zijn”.