Attente overheid reageert op blijvend-grasland-gerucht

Het behoud van blijvend grasland is een verplichting die al lang meegaat in de randvoorwaarden voor inkomenssteun en meer recent ingekapseld werd in de verplichte vergroening. Nieuw dit jaar is dat het individuele referentieareaal wegvalt. In de plaats daarvan moet het referentieareaal blijvend grasland op Vlaams niveau behouden blijven. Het wordt dus een collectieve verantwoordelijkheid. Uitgaand van een normale en economisch optimale bedrijfsvoering mag dat geen probleem opleveren, maar de overheid kreeg er lucht van dat een aantal landbouwers van de gelegenheid gebruik willen maken om van hun blijvend grasland af te geraken. “Scheuren om te scheuren”, noemt het Departement Landbouw en Visserij het, en dat kan nare gevolgen hebben voor de sector in zijn geheel.

Met de hervorming van het Europees landbouwbeleid zijn enkele belangrijke aanpassingen doorgevoerd in de manier waarop Vlaamse landbouwers moeten voldoen aan het verplicht behoud van hun areaal blijvend grasland. Bij sommige landbouwers heeft ‘blijvend grasland’ een negatieve bijklank hoewel het nut ervan vaststaat, tenminste op bedrijven met herkauwers. Ook op het vlak van milieu, klimaat en natuur is het aanhouden ervan een meerwaarde en in een aantal gevallen ook verplicht. Soms is te horen dat een landbouwer af wil van zijn blijvend grasland. Als hij er de ploeg wil inzetten enkel en alleen om de status van blijvend grasland te ontlopen, dan is dat volgens het Departement Landbouw en Visserij een verkeerde beslissing. “Bovendien zitten er addertjes onder het gras en kan niet ieder perceel grasland zomaar gescheurd worden.”

De Vlaamse landbouwadministratie voelt zich genoodzaakt om enkele onjuiste en in de sector circulerende geruchten te weerleggen en landbouwers tot voorzichtigheid aan te manen. Het klopt dat het individueel referentieareaal, zoals dat bekend was onder de randvoorwaarden voor inkomenssteun, dit jaar weggevallen is. Het areaal blijvend grasland wordt niet meer individueel opgevolgd, “maar dat betekent niet dat we in Vlaanderen niet meer verplicht zijn om het in stand te houden”. Het Departement Landbouw en Visserij verwijst daarmee naar het referentie-areaal dat op Vlaams niveau behouden moet blijven. Het is dus een collectieve verantwoordelijkheid.

Als die oppervlakteratio blijvend grasland op Vlaams niveau met meer dan vijf procent zou dalen ten opzichte van het referentiejaar 2012, dan neemt de Europese Unie maatregelen. “Dat zou voor de ganse sector een bijzonder slechte zaak zijn”, waarschuwt de landbouwadministratie. Stel dat we dit jaar onder de drempel duiken, dan wordt het voor alle Vlaamse landbouwers verboden om dit en volgend jaar blijvend grasland te scheuren. Het maakt niet uit over welk perceel het dan gaat of welke goede reden de landbouwer opgeeft. Meer nog, sommige landbouwers zullen verplicht worden om opnieuw blijvend grasland aan te leggen. De administratie gaat dan namelijk uitzoeken welke de recent gescheurde percelen zijn. Voldoet een landbouwer niet aan de opgelegde verplichtingen, dan wordt zijn areaal dat in aanmerking komt voor de vergroeningspremie verminderd.

Het Departement Landbouw en Visserij hamert erop dat de kans op een daling met meer dan vijf procent klein is als elke Vlaamse landbouwer er een normale economische graslanduitbating op na houdt. Komen we toch in het scenario terecht dat blijvend grasland op grote schaal gescheurd wordt omdat boeren onder de status van dat grasland uit willen, dan heeft dit de hierboven vermelde implicaties. Daaruit volgt de oproep vanwege de landbouwadministratie om geen blijvend grasland te ‘scheuren om te scheuren’, “zodat de sector zijn teeltvrijheid ook in de toekomst kan behouden”.

Behalve via de vergroeningsmaatregelen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, kan grasland ook beschermd zijn door de natuurwetgeving of onroerend erfgoedregelgeving. Niet ieder grasland kan dus zomaar gescheurd worden. Aan de hand van een eenvoudige tabel tracht het Departement Landbouw en Visserij landbouwers een leidraad aan te reiken waarin aangeduid wordt waar de landbouwer kan nagaan of zijn grasland onder bescherming valt, en bij wie hij terechtkan voor een eventuele toelating of vergunning om het grasland te scheuren. Deze checklist is online terug te vinden op de website van het Departement.

Een landbouwer moet ook in het achterhoofd houden dat de oppervlakte bouwland stijgt door het scheuren van blijvend grasland. Om die reden moet hij dus meer ecologisch aandachtsgebied aanleggen, en dit voor de volgende vijf jaar. Tot slot nog dit, gescheurd blijvend grasland loopt vanwege de mineralisatie in de bodem een verhoogd risico op een te hoog nitraatresidu. Daarom moeten deze percelen in de verzamelaanvraag een speciale aanduiding krijgen, conform het mestdecreet.