Belgische graanhandel voorziet 40 procent omzetdaling
Nu alle graan veilig achter houten planken zit, maakt graanhandelaarsfederatie Synagra de balans op van oogst 2016. Na de recordoogst granen vorig jaar, hebben akkerbouwers deze zomer de keerzijde van de medaille leren kennen. Zowel kwantitatief als kwalitatief viel de oogst, op zijn zachtst gezegd, tegen. Uitzonderlijk natte weersomstandigheden hebben de inspanningen van graantelers gefnuikt. “De opbrengsten waren zonder meer teleurstellend. Gemiddeld werd in ons land 6,69 ton tarwe en 6,18 ton gerst van een hectare gehaald.” Voor een akkerbouwer is dat financieel erg oncomfortabel, maar dat geldt net zo goed voor de graanhandel die bij de huidige lage prijzen rekening houdt met een omzetdaling van 40 procent.
Op basis van de voorlopige cijfers uit de perceelaangiften door landbouwers en een enquête bij de eigen leden-graanhandelaars evalueert beroepsfederatie Synagra de Belgische graanoogst. We weten ondertussen dat die absoluut niet goed was, maar de graanhandel is de eerste om precieze cijfers te kleven op het opbrengstverlies. Terwijl er in 2015 nog meer dan 10 ton tarwe en gerst van een hectare werd gehaald, moeten landbouwers het dit jaar stellen met 6,69 ton tarwe en 6,18 ton gerst. “De behaalde rendementen zijn heel heterogeen, van 500 kilo op compleet verhagelde percelen tot maximaal 9.000 kilo”, vertelt Synagra-voorzitter Jean Maertens. Veel hangt af van de intensiteit van de regen in een bepaalde regio. De kuststreek vertoont de betere resultaten. Hoe meer landinwaarts, hoe meer de hectareopbrengsten in dalende lijn gaan.
Van het Belgische graanareaal bestaat 93 procent uit tarwe en gerst. Daarvan liggen de opbrengsten ongeveer 30 procent lager dan verleden jaar en 25 procent onder het vijfjaarlijks gemiddelde. De totale tarweproductie daalt daardoor van ongeveer twee miljoen ton in 2015 naar 1,4 miljoen ton dit jaar. Ondanks de uitbreiding van het graanareaal (+3%), neemt ook de totale graanproductie in ons land af. In cijfers gaat het om een daling van ongeveer 2,8 miljoen ton vorig jaar tot 1,9 miljoen ton nu (-32,7%). Na de spelthype bij de uitzaai in 2014 halveerde het areaal door de teleurstellende prijsvorming in 2015. In combinatie met de lagere opbrengsten deed dat de productie dit jaar met 71 procent dalen, “wat misschien een oplossing kan bieden voor het wegwerken van stocks”.
Koolzaad is volgens Synagra de enige teelt die weinig kilo’s inboette. De opbrengst per hectare nam met “slechts” 12 procent af. Er was meer koolzaad uitgezaaid zodat de Belgische koolzaadoogst maar 5,5 procent inboette. Over de kwaliteit van de granen kan Synagra geen beter nieuws brengen dan over de kwantiteit. “De slechte, natte weersomstandigheden tijdens het voorjaar en de bloei en ook in mindere mate bij de afrijping hebben voor ernstige kwaliteitsproblemen gezorgd. Fusarium heeft niet alleen de opbrengst maar ook de kwaliteit aangetast. Het resultaat was veel klein, verschrompeld graan met bijgevolg een laag hectolitergewicht.” Voor de graanhandel is het wel een geluk dat de schimmel hoofdzakelijk van een type is dat weinig of geen natuurlijke gifstoffen (mycotoxinen) produceert.
In de ons omringende landen worden volgens Synagra dezelfde problemen vastgesteld. “Vooral Frankrijk werd getroffen door de weersomstandigheden. Daar loopt de tarweoogst met ongeveer 35 procent terug. Duitsland zou 8,8 procent minder tarwe oogsten. Daarentegen zijn de opbrengsten in de landen rond de Zwarte Zee en in de Verenigde Staten ongekend hoog. Daardoor bereiken de wereldproducties van tarwe en maïs recordhoogtes, wat mee zal spelen in de prijsvorming en de concurrentiepositie van de EU. De Europese Commissie raamt dat de export met 10 miljoen ton zal afnemen.”
Als tegemoetkoming naar landbouwers, “en in de geest van een ketenbenadering”, verlaagde de graanhandel de ontvangstnormen wat het hectolitergewicht betreft. Alleen moeten de Synagra-leden nu vaststellen dat hun afnemers momenteel niet dezelfde goodwill tonen. “Indien zij blijven vasthouden aan dezelfde leveringsvoorwaarden zal maar weinig Belgische tarwe bestemd worden voor voedsel, zetmeel of ethanol. Synagra schat dat slechts vijf procent van de tarwe naar de maalderij kan. “Daarvan heeft minder dan tien procent een hectolitergewicht van meer dan 76 kilo (de minimumnorm in een normaal jaar, nvdr.) en slechts 30 à 40 procent een Hagbergetal van meer dan 220 seconden.
De Belgische graanhandelaars wachten moeilijke maanden. Synagra voorspelt een omzetdaling met ongeveer 40 procent door de kleinere oogst enerzijds en de lagere prijzen anderzijds. Dat gaat ernstige economische gevolgen hebben, denkt Synagra-voorzitter Jean Maertens, en meer bepaald voor tewerkstelling, vrachtvervoer en de kosten die gemaakt worden voor stockage en analyse. Het probleem wordt vooral om bestaande contracten met afnemers tegen de afgesproken kwaliteitscriteria te honoreren.
