Bespuitingen op akkers laten sporen na in de bodem

In meer dan 80 procent van de Europese landbouwbodems worden één of meerdere gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen. Dat blijkt uit een onderzoek van Wageningen Universiteit, dat gepubliceerd is in het wetenschappelijk magazine Science of the Total Environment. De wetenschappers onderzochten de aanwezigheid van 76 actieve chemische stoffen in de bodems van landbouwpercelen in elf Europese landen. Zoals je kan verwachten, worden er van de middelen die boeren spuiten op hun percelen sporen teruggevonden in de bodem.

Het onderzoeksteam analyseerde stalen van de bovenlaag van 317 Europese landbouwpercelen, waarop verschillende gewassen geteeld worden zoals aardappelen, tarwe, maïs, groenten en wijndruiven. Die kwamen van elf Europese landen: Portugal, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Italië, Griekenland, Spanje, Hongarije, Polen, Nederland, Frankrijk en Duitsland. Zij werden geselecteerd omdat ze een groot landbouwareaal hebben en een in verhouding hoog gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Van de 76 samenstellingen (circa 20% van alle in Europa beschikbare pesticiden) werden overblijfselen van 43 verschillende gewasbeschermingsmiddelen gevonden in de grond. Soms ging het om de originele, actieve vorm, soms onder de vorm van metabolieten. Dat zijn organische tussen- of eindproducten die ontstaan na verwerking van de stoffen, afbraakstoffen in feite. Een meerderheid van de bodemstalen (58%) bevatte overblijfselen van verschillende pesticiden, bij sommige ging het zelfs om 13 verschillende stoffen. Bij 25 procent van de stalen werd één type pesticide aangetroffen. In totaal werden 150 verschillende samenstellingen van gewasbeschermingsmiddelen gemeten.

De meest voorkomende sporen van gewasbeschermingsmiddelen die teruggevonden werden, waren glyfosaat en zijn chemische verbinding aminomethylfosfoonzuur (AMPA) en afbraakstoffen van het insecticide DDT – dat al decennia verboden is in Europa – en de breed werkende fungiciden boscalid, epoxiconazool en tebuconazool. Het hoogste aantal pesticiden dat is aangetroffen in de bodem, was op een perceel waar 2,87 milligram per kilogram aarde gemeten werd.

"Aangezien we resten van meer dan één bestrijdingsmiddel vonden in 58 procent van de stalen, kan worden gesteld dat de aanwezigheid van meerdere gewasbeschermingsmiddelen in de bodem eerder de regel is dan de uitzondering", verklaart professor Violette Geissen van de onderzoeksgroep Soil Physics and Land Management. Het is volgens de onderzoekers nog onduidelijk wat de effecten van de stoffen op bodemorganismen zijn. De European Food Safety Authority (EFSA) onderzocht al het effect van de restanten van één gewasbeschermingsmiddel op een beperkt aantal bodemorganismen, maar over de effecten van mengelingen is niets geweten. Laat dat nu net hetgeen zijn waarover de onderzoekers uit Wageningen zich zorgen maken.

Het onderzoeksteam pleit voor een Europese wetgeving rond de drempels en kwaliteitsnormen voor chemische gewasbeschermingsmiddelen in de bodem, zowel voor enkelvoudige actieve stoffen als voor samenstellingen, die cruciale bodemorganismen in gevaar brengen. "Eerst moet het effect van individuele pesticiden en pesticidenmengsels uitgebreid getest worden voordat er een relevant bodembeschermingsbeleid opgesteld kan worden", klinkt het.

Meer info: Wageningen Universiteit