Bijna 800 zorgboerderijen begeleiden kwetsbare groepen

Zorgboerderijen zijn professionele of particuliere initiatieven om kwetsbare groepen, zoals mensen met een fysieke of geestelijk beperking, in een groene werkomgeving te begeleiden. De bezielende vzw Steunpunt Groene Zorg kan na tien jaar tevreden vaststellen dat het aantal zorgboerderijen in Vlaanderen is uitgegroeid van 46 naar 774. In 2013 werden er ruim 1.300 personen begeleid. Toch ziet de organisatie ook nog enkele knelpunten, waaronder een ontbrekend wettelijk beleidsplan en een te lage subsidiëring.

Het Steunpunt Groene Zorg ontstond tien jaar geleden uit gezamenlijke initiatieven van Cera, Ons en Boerenbond. De vzw zet zich in om een brede waaier aan kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld mensen met een fysieke of mentale beperking, te begeleiden in een groene werkomgeving.

Het steunpunt haar belangrijkste instrument hiertoe is haar netwerk van zorgboerderijen. Hier kunnen zogenaamde ‘zorggasten’ terecht voor een zinvolle dagbesteding. De gasten helpen de zorgboer met zijn dagelijkse klusjes en draaien soms zelfs mee in het gezinsleven. Zo’n overeenkomst met een zorgboerderij gebeurt steeds vanuit een overkoepelende zorginstelling of CLB.

Vijftig procent van de zorggasten zijn jongeren met problemen thuis, op school of in de instelling. Hier probeert men met de zorgboerderij vooral schooluitval te vermijden. Ongeveer een kwart van de gasten heeft een bijkomende geestelijke of lichamelijke handicap en nog eens een kwart heeft te maken met psychiatrische problemen. Een kleine twee procent bestaat uit ouderen die via mantelzorg worden doorverwezen naar een zorgboerderij.

De intensiteit en duur van die zorgactiviteit op de boerderij is compleet afhankelijk van de situatie. Sommige jongeren die een lastige school- of thuissituatie beleven, krijgen op de zorgboerderij een intensieve time-out van enkele weken, terwijl sommige andere gasten al jarenlang enkele halve dagen komen. De zorg wordt zowel op maat van de gast als de boer geknipt.

Dat is ook nodig, legt Els Roelof, de verantwoordelijke voor West-Vlaanderen, uit. “De waaier aan mensen die op een zorgboerderij terecht kunnen, is zo breed dat niet iedereen zomaar in hetzelfde profiel past”. Hierdoor is dus een goede match nodig tussen het karakter en de problematiek van de zorggast, en het karakter van de zorgboer, het bedrijfsmodel en de aard van het werk. Maar ook praktische zaken als bereikbaarheid spelen een rol.

Zo'n zorgvuldige matching neemt veel zorg en tijd in beslag maar werpt wel vruchten af. In 2013 behandelde het steunpunt 1124 nieuwe aanmeldingen, waarvan slechts voor 8 procent geen passend aanbod gevonden werd. Het aantal zorgboerderijen groeide over tien jaar uit van 46 tot 774. Een kwart hiervan zijn geen professionele land- en tuinbouwers, maar manegehouders, hobbyboeren, tuinaanleggers, enz. In totaal werden het afgelopen jaar ruim 1.300 personen begeleid.

Toch voelt het steunpunt dat niet alle potentiële zorggasten hun weg vinden naar de boerderij. Zo gluurt overkoepelend medewerker Wim Rombaut even over de grens naar onze Noorderburen waar ouderen en jonge kinderen bijvoorbeeld makkelijker instromen in de groene zorg dan hier. “Het verschil zit hem in een betere wettelijke omkadering en een duidelijker beleidsplan”, aldus Rombaut.

Ook financieel staan zorgboerderijen er in Nederland beter voor dan hier. De professionele land- en tuinbouwbedrijven krijgen weliswaar een forfaitaire vergoeding van 20 euro per halve dag vanuit het Departement Landbouw en Visserij, maar die vergoeding volstaat niet om als boer die zorgactiviteit als echte neventak te ontwikkelen.

Ook de vzw zelf zou met meer werkingsmiddelen, meer mensen kunnen helpen. “Nu tellen we maar vijf medewerkers. Met een beetje meer personeel zouden we meer mensen een plaats kunnen geven in de groene zorg.” Vorig jaar bedroeg de volledige subsidiëring anderhalf miljoen euro.

Toch kan het Steunpunt Groene Zorg tevreden terugblikken op de geleverde inspanning, die jaar na jaar meer opbrengsten leveren. “Het is hartverwarmend om te zien hoe ondertussen toch bijna 800 boeren zich engageren voor kwetsbare mensen”.