Bio betekent hogere productiekost én hogere melkprijs

Jaarlijkse monitoring van de kostprijs voor melkproductie kan melkveehouders inzicht bieden bij de zoektocht naar maatregelen en strategieën om specifieke kostenposten te drukken op bedrijfsniveau. Bovendien kan inzicht in de kostprijs als basis dienen aan de onderhandelingstafel met de afnemers. Op een tiental biologische bedrijven berekenden onderzoekers van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) daarom de kostprijs van melk en vergeleken ze de cijfers met de gangbare kostprijs. 

De vraag naar bioproducten stijgt jaar na jaar en in heel wat sectoren kan het aanbod de vraag niet volgen. Dat geldt zeker ook voor biomelk, en dus maakten verschillende gangbare melkveehouders de voorbije jaren de overstap naar bio. Maar om een idee te krijgen van wat zo’n overstap doet met het rendement van je bedrijf is inzicht in de productiekost cruciaal. Dat geldt vanzelfsprekend evenzeer voor melkveehouders die de overstap al maakten en een precies beeld willen hebben van de kostprijs van biomelk. 

Voor de berekening van de kostprijs van biologische melk verzamelden ILVO-onderzoekers cijfers van 2013 en 2014 op basis van de bedrijfsboekhouding. Een tiental melkveehouders nam deel, wat overeenkomt met een kleine helft van het totale aantal biologische melkveehouders in Vlaanderen. De kostprijs van gangbare melk werd berekend op basis van boekhoudkundige data (2013) van 91 gespecialiseerde melkveebedrijven aangesloten bij het landbouwmonitoringsnetwerk (LMN). 

Hoewel de spreiding in bedrijfsomvang en productiviteit erg groot is, zowel binnen de biologische als gangbare groep, is er weinig verschil in gemiddeld aantal koeien en aantal arbeidskrachten tussen biologische en gangbare bedrijven, zo blijkt. Het rendement, zowel rendement per hectare, als per voltijdse arbeidskracht en per koe, is lager op de biologische bedrijven. Dit verklaren de onderzoekers deels door de meer inputarme bedrijfsvoering die de biologische bedrijven kenmerkt.

De grote verschillen tussen biologische bedrijven onderling kunnen verklaard worden doordat een aantal bedrijven sterk inzet op het produceren van hoogkwalitatief ruwvoeder, terwijl andere bedrijven gebruikmaken van natuurbeheerland. De gemiddelde kostprijs van biologische melk, inclusief arbeid, uitgedrukt per 100 liter melk met 7,6 g/l vet en eiwit, lag in 2013 zo’n 6 euro per 100 liter hoger dan de kostprijs van gangbare melk.

Hoewel het gemiddelde van de meeste kostenposten iets hoger ligt voor de biologische bedrijven, is het meest opmerkelijke verschil terug te vinden bij de ruwvoederproductie. Biologische melkveehouders streven naar zoveel mogelijk melk uit ruwvoeder om de aankoop van duur biokrachtvoeder te beperken, dat doorgaans zo’n 40 tot 60 procent duurder is dan gangbaar krachtvoeder. Door de lagere productiviteit per ha (liter melk/ha), hebben biologische melkveehouders doorgaans meer grond nodig om eenzelfde hoeveelheid melk te produceren. Omdat landbouwgrond in Vlaanderen erg duur is, en deze als pacht of als fictieve kost meegenomen is bij de berekening van de ruwvoederkost, lopen de vaste ruwvoederkosten op die manier snel op, aldus de onderzoekers.

Hoewel de kost voor productie van biologische melk dus aanzienlijk hoger is dan de kost van gangbare melk, wordt dit verschil gecompenseerd door de hogere melkprijs die biologische melkveehouders op dit moment krijgen, zo luidt de conclusie van de onderzoekers. De meerprijs die biologische landbouwers ontvangen, compenseert de hogere kostprijs ten gevolge van de extra ecologische inspanningen die het biologische lastenboek met zich meebrengt. Of deze melkprijs ook kostendekkend is, varieert van bedrijf tot bedrijf.