Biogrondfonds De Landgenoten wint Radicale Vernieuwers

Biogrondfonds De Landgenoten is zowel door het publiek als door de jury aangeduid als winnaar van de innovatiewedstrijd ‘Radicale Vernieuwers’. Daarmee gaan Radio 1, De Standaard en de Sociale InnovatieFabriek op zoek naar doelgerichte oplossingen voor complexe maatschappelijke uitdagingen. In het geval van De Landgenoten is dat de grondproblematiek in de landbouw. Vanaf 250 euro kan een burger aandeelhouder worden van het biogrondfonds. Dat koopt landbouwgrond om te verhuren aan een bioboer, wat die laatste de kans geeft om op lange termijn te werken aan een vruchtbare bodem.

Uit 322 inzendingen schopte De Landgenoten het tot de tien finalisten van de wedstrijd ‘Radicale Vernieuwers’. Vrijdag werd op Radio 1 bekendgemaakt dat het biogrondfonds de favoriet is van jury én publiek. De klimaattrofee gaat naar DuCoop, een bouwproject voor een woonwijk in Gent waar energie, water, grond- en afvalstoffen worden gerecupereerd en uitgewisseld. De initiatiefnemers, naast Radio 1 ook De Standaard en de Sociale InnovatieFabriek, geven ‘radicale vernieuwers’ als eretitel aan vernieuwende initiatieven: producten, diensten of methoden die bijdragen aan een betere wereld. Aan de wedstrijd hangt geen grote geldprijs vast, maar wel media-aandacht en begeleiding door de Sociale InnovatieFabriek.

Aan creativiteit en ondernemingszin is er geen gebrek, merkt de Sociale InnovatieFabriek die de trekkers begeleidt met de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen. De publieksprijs werd bekendgemaakt door Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters. Hij vindt het mobiliseren van mensen voor een problematiek in de landbouw het sterke aan het project. Ook landbouweconoom Erik Mathijs (KU Leuven) reageert in de studio: “De publieksprijs voor De Landgenoten betekent dat de coöperatie een gevoelige snaar raakt en toont een belangrijke trend, namelijk dat we meer gaan participeren aan de deeleconomie. Door de hoge grondprijs moeten landbouwers heel hoge opbrengsten nastreven, terwijl de samenleving zou willen dat ze minder kunstmest en pesticiden toepassen. Het interessante model van het biogrondfonds zal zich nog moeten bewijzen. Nu telen de voornamelijk kleine bedrijven groenten en fruit, vraag is of het ook kan voor andere basisproducten zoals granen, zuivel en vlees.”

Als jurywinnaar maakte voorzitter Wouter Deprez dezelfde naam bekend, wat een mooie erkenning is voor de coöperatie van ongeveer 1.000 burgers en boeren die landbouwgronden collectief en duurzaam beheren. “Kleine en grote oplossingen voor de meest uiteenlopende uitdagingen passeerden de revue bij de inzendingen voor ‘Radicale Vernieuwers’, van burn-out over de vluchtelingenproblematiek tot energievraagstukken", vertelt Deprez. “Wat de tien finalisten gemeen hebben, is dat ze de kracht hebben om de blik van mensen te verruimen. Een probleem dat op het eerste gezicht heel ingewikkeld lijkt, daar blijken we toch allemaal ook iets aan te kunnen doen. Voor de jury- en klimaatprijs kozen we twee projecten die hoog mikken en een nieuw licht werpen op de huidige gang van zaken.”

De Landgenoten ontfermt zich over het probleem van de toegang tot landbouwgrond, één van de grootste drempels voor een starter in de (bio)landbouw. Burgers worden via het biogrondfonds mede-eigenaar van de grond, waar een bioboer kan werken aan een gezonde bodem, de relatie met de buurt en zijn klanten. Omdat een perceel in eigendom of beheer is van de coöperatie zal de grond over generaties heen bestemd zijn voor biologische landbouw. “We willen dat eigenaars grondig radicaal anders gaan kijken naar de grondenmarkt en de waarde niet kapitaliseren, maar mee met ons maatschappelijke waarde creëren op die gronden”, vertelt Annelies Beyens. Naast voedselproductie kan een boerderij ook andere doelen dienen zoals landbouweducatie, een zorgboerderij, een ontmoetingsplek voor een buurt, enz.

Op dit moment heeft De Landgenoten al 10 hectare grond gekocht en verhuurd aan bioboeren, maar de ambitie reikt veel verder. Drie jaar geleden werd de coöperatie opgericht met 17 middenveldorganisaties als initiatiefnemers, biolandbouworganisatie BioForum op kop. Momenteel loopt er crowdfunding voor twee nieuwe projecten. Annelies Beyens van De Landgenoten geeft toe dat de grondverwerving trager dan verwacht gaat. “De meeste eigenaren willen hun grond zelf in bezit houden, of speculeren op waardevermeerdering.” De coöperatie benadert naast particuliere eigenaars ook grote organisaties die gevoelig kunnen zijn voor het meerwaarde-argument, bijvoorbeeld kerkfabrieken, OCMW’s en lokale besturen die vaak landbouwgrond in hun portefeuille onroerend goed hebben.