Boerensyndicaat wil anticiperen op aardappeloverschot

Na een dramatisch droog seizoen en als gevolg daarvan een moeilijke afwikkeling van contracten waarvoor de aardappelen ontbraken, breidt het aardappelareaal in Wallonië dit jaar niet uit. In Vlaanderen stijgt het daarentegen met 8,4 procent naar een oppervlakte boven de 54.000 hectare. Het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) verklaart dat door het gebrek aan rendabele alternatieve teelten, en door de voorzichtigheid die nu ingebouwd wordt. Als er geen 40 maar 35 ton aardappelen per hectare door telers worden vastgelegd, dan zijn er meer hectaren nodig voor hetzelfde volume contractaardappelen. Gerust is de landbouworganisatie er niet in want bij overproductie zullen de overtonnen waardeloos zijn. Eind deze maand brengt ABS telers samen met de boodschap dat alternatieve afzetkanalen beter bedienen de markt in zo’n geval kan ontlasten.

Op basis van de voorlopige cijfers van de teeltaangifte van landbouwers – die voor Wallonië meer onzekerheid inhouden dan voor Vlaanderen – lijkt het aardappelareaal in ons land de magische grens van 100.000 hectare net niet te doorbreken. In Vlaanderen stijgt de oppervlakte aardappelen van bijna 50.000 hectare in 2018 naar 54.165 hectare. Eenzelfde stijging zie je niet in Wallonië, waar men zou uitkomen op een status quo ongeveer van 43.205 hectare nu in vergelijking met 43.523 hectare in 2018.

“Waarschijnlijk hebben de betere contractprijzen Vlaamse akkerbouwers aangezet om uit te breiden in aardappelen, mede door de malaise in de andere teelten”, schrijft Guy Depraetere (ABS) in zijn aardappelpraatje in ledenblad Drietand. “Aardappelverwerkers hebben ongetwijfeld meer contracten aangeboden en telers hebben na het débacle van vorig seizoen vaak niet meer dan 35 ton contractkilo’s per hectare laten optekenen. Voordien contracteerden sommigen graag tot 40 ton en meer per hectare.”

Het grillige klimaat dwingt aardappeltelers tot voorzichtigheid. De droge zomer van 2018 werd door hun afnemers immers niet aanvaard als geldige reden om onder het gecontracteerde volume aardappelen uit te komen. Voor hetzelfde volume contractaardappelen zijn nu dus meer hectaren vastgelegd. Volgens het Algemeen Boerensyndicaat heeft dat ook een keerzijde. Worden we dit jaar getrakteerd op groeizaam weer, dan is het maar de vraag aan welke prijs telers hun overtonnen kwijt zullen kunnen. “Overproductie leidt tot bodemprijzen”, weet Depraetere, en hij merkt dat dit fenomeen zich ondertussen één keer om de drie jaar voordoet.

Daarom is de landbouworganisatie op zoek naar een duurzame oplossing voor de wisselvallige aardappelopbrengsten als gevolg van de al even wisselvallige weersomstandigheden. In een seizoen met hoge opbrengsten gaan aardappeltelers zich op allerlei manieren ontdoen van hun overschotten. Op sectorniveau is dat niet georganiseerd, en de verschillende afzetkanalen (o.a. als veevoeder en grondstof voor biogas) hebben met elkaar gemeen dat ze sterk verlieslatend zijn voor de aardappelteler en afnemers niet altijd weg kunnen met een plotse toevloed aan aardappelen. ABS diende bij Europa het interregionale GEPOS-project in. Bedoeling is om aardappeloverschotten van verschillende telers samen te brengen en op voorhand afspraken te maken rond een zo zinvol mogelijke nevenbestemming wanneer de voedingsindustrie geen optie is.

Depraetere: “Is er een aardappeloverschot op de markt, dan draaien de zetmeelfabrieken in Duitsland en andere buurlanden op volle toeren. In eigen land ligt afzet als veevoeder het meest voor de hand. Ook voor de productie van biogas en compost kunnen boeren hun aardappelen kwijt.” Nieuw zijn die alternatieve afzetkanalen niet, maar het Algemeen Boerensyndicaat wil ze beter benutten om de markt te ontlasten en de aardappelprijs te ondersteunen. “Een exploitant van een biogasinstallatie heeft een constante aanvoer en geen plotse toestroom van aardappelen nodig. Dat is lastig als de afspraken op het laatste moment nog gemaakt moeten worden. De studie in het kader van het GEPOS-project gaat na hoe één en ander beter te coördineren is.”

Depraetere is net terug van een interregionaal overleg in de Franse stad Arras. In Wallonië en Noord-Frankrijk maken vakbonden FWA en UNPT immers dezelfde oefening. De komende weken worden aardappeltelers uitgenodigd om hier mee over na te denken. Het Algemeen Boerensyndicaat organiseert vier informatievergaderingen in Oost- en West-Vlaanderen. “We gaan bij telers ook polsen naar hun bereidwilligheid om de overtonnen sneller een alternatieve bestemming te geven. Gebeurt dat op een voldoende grote schaal, dan mist dat zijn effect op de markt niet. In eerste instantie kan het verlies per ton nog iets groter zijn, maar op termijn loont het meer dan handelaar of fabriek de overtonnen aardappelen bijna gratis blijven meegeven.”