Brabantse boeren kiezen vaker voor bio en hoeveverkoop
In verhouding tot het aantal landbouwers dat in Vlaams-Brabant actief is – dat waren er vorig jaar 2.742 – steekt deze provincie er bovenuit in aandeel bioboeren en hoeveproducenten. In de kleinste van de vijf provincies hebben de meeste landbouwers zich toegelegd op plantaardige productie. Het dataplatform provincies.incijfers.be leert dat intensieve veehouderij hier minder belangrijk is dan elders in Vlaanderen. Vlaams-Brabant telt namelijk minder dan 3 procent van de Vlaamse varkensstapel en ook minder dan 3 procent van alle kippen. “Het Hageland, Pajottenland en Noordwest-Brabant zijn onze typische landbouwgebieden. Daar komen 25 gemeenten voor die elk meer dan 50 landbouwbedrijven tellen. In de rand rond Brussel zie je daarentegen gemeenten met weinig landbouw”, geeft gedeputeerde van Landbouw Monique Swinnen duiding bij de cijfers.
In Vlaams-Brabant heb je zowel erg landelijke gemeenten als sterk verstedelijkte gemeenten waar het aantal landbouwbedrijven op één of twee handen te tellen is. Vooral in de rand rond Brussel is het zoeken naar de resterende landbouwbedrijven. Ook in Begijnendijk, Keerbergen en Tremelo zit landbouw in de verdrukking. Amper 13,8 procent van het grondgebied in de twee laatstgenoemde gemeenten wordt door landbouwers gebruikt. In deze drie gemeenten samen blijven maar 28 landbouwers meer over. In totaal zijn er 11 gemeenten in de provincie Vlaams-Brabant waar er telkens minder dan tien landbouwbedrijven actief zijn.
Het andere uiterste in de centrumprovincie zijn 25 gemeenten waar meer dan 50 landbouwbedrijven gevestigd zijn. In Tienen, Kortenaken en Merchtem overschrijdt hun aantal zelfs de kaap van honderd. “Al deze gemeenten zijn gelegen in onze typische landbouwgebieden Hageland, Pajottenland en Noordwest-Brabant”, verduidelijkt de dienst Landbouw van de provincie Vlaams-Brabant. Aangezien het grondgebied van deze provincie minder dan 16 procent van Vlaanderen uitmaakt, is Vlaams-Brabant niet snel ergens ‘de grootste’ in. Uitgezonderd witloof dan, want met 507 hectare wortelteelt voor de forcerie leidt Vlaams-Brabant de dans. “Witloof is een typische teelt voor de regio”, weet gedeputeerde van Landbouw Monique Swinnen. “Het hoeft dus niet te verwonderen dat het onderzoek rond witloof in onze provincie gebeurt, meer bepaald door de Nationale Proeftuin voor Witloof en het Proefcentrum Herent.”
Druk je het uit in percentage van de totale landbouwoppervlakte, dan valt op dat granen en nijverheidsgewassen belangrijk zijn in de teeltrotatie van de akkerbouwers actief in Vlaams-Brabant. De provinciale dienst Landbouw wijst ook op het fruitareaal dat zich concentreert in het Hageland en alleen in Limburg nog groter is. Naast akkerbouw en fruitteelt typeert ook ruwvoederteelt het grondgebruik in Vlaams-Brabant. Toch komen grasland, kuilmaïs en andere voedergewassen hier minder voor dan in andere provincies. De rundveestapel in deze provincie is dan ook vrij bescheiden (7,9% van Vlaamse totaal), zelfs al komt rundvee als specialisatie relatief vaak voor. Alleszins vaker dan intensieve veehouderij want van het totale aantal boerderijen met kippen of varkens situeert zich slechts 4,1 procent in Vlaams-Brabant. In de centrumprovincie worden amper 2,6 procent van de Vlaams varkens en 2,7 procent van alle kippen gekweekt.
Van de 65 Vlaams-Brabantse gemeenten duidt de landbouwtyperingskaart (die een combinatie maakt van aantal en omzet van gespecialiseerde bedrijven, nvdr.) er 27 aan waar de combinatie akkerbouw en rundvee het meest voorkomend is. In nog eens acht gemeenten zijn vooral gespecialiseerde rundveehouders (vlees- en/of melkvee) actief, terwijl er maar één gemeente (Gooik) aangeduid wordt als een plek waar vooral melkveebedrijven de boventoon voeren. Begijnendijk houdt de eer van de sierteelt overeind in deze provincie. Van de 11 typeringen die het Departement Landbouw en Visserij gebruikt, zijn er twee die in geen enkele gemeente de bovenhand hebben: de specialisaties glasgroenten en intensieve veehouderij.
Het geringe belang van varkens- en pluimveehouderij staat in schril contrast met het belang van beide sectoren in andere provincies. Van de in totaal 911 varkens- en pluimveebedrijven die vanwege hun industriële schaal aan bijkomende milieueisen onderworpen zijn, situeren er zich bijvoorbeeld 400 in de kustprovincie en slechts 34 in Vlaams-Brabant. Qua schaalgrootte zijn de varkens- en pluimveehouders er eerder bescheiden: slechts 16 bedrijven overschrijden de kaap van 2.000 vleesvarkens, twee houden meer dan 750 zeugen en nog eens 16 meer dan 40.000 kippen. Ook de uitbreidingsgolf in de braadkippenhouderij is aan de provincie Vlaams-Brabant grotendeels voorbijgegaan. De pluimveestapel groeide in de periode 2007-2018 met 40 procent of meer in Oost- en West-Vlaanderen en Limburg en zelfs met 48 procent in de provincie Antwerpen. In Vlaams-Brabant bleef dat beperkt tot 15 procent, wat in absolute aantallen neerkomt op een pluimveestappel die nog steeds kleiner is dan 1 miljoen kippen. Ter vergelijking: in Antwerpen en West-Vlaanderen werden er in 2017 respectievelijk 11,4 en 12,9 miljoen kippen gehuisvest.
Waar de landbouwers in Vlaams-Brabant zich wel op hebben toegelegd, is biologische productie en hoeveverwerking. Nergens is het aandeel bioboeren (3,5%) zo hoog als in deze provincie. Het Vlaamse gemiddelde blijft steken op 2,2 procent. “Ook hier is er een link met het provinciaal praktijkonderzoek, namelijk met Proefcentrum Pamel waar er onderzoek gebeurt naar de biologische teelt van aardbeien en kleinfruit”, merkt gedeputeerde Swinnen op. Ter vergelijking: West-Vlaanderen dat het grootste aantal bioboeren (128) telt, zakt in aandeel van hun totale boerenpopulatie (1,6%) naar de laatste plaats. Behalve in bio zien Vlaams-Brabantse boeren ook frequent kansen in hoeveverwerking. Afgaand op cijfers van het Voedselagentschap – dat alleen landbouwers als hoeveproducent registreert die hun producten bewerken of verwerken – zijn ze met 133. In aandeel van de totale populatie Brabantse boeren schurkt dat aan tegen 5 procent, waar het in andere provincies rond 3 procent schommelt. Hoeveverwerking zit in gans Vlaanderen in de lift, maar de toename met 40 procent in de jongste drie jaar doen de andere provincies Vlaams-Brabant niet na.
Meer weten over de landbouwgegevens in jouw provincie of gemeente? Surf dan naar provincies.incijfers.be en ga naar de tegel ‘Landbouw'. Op dinsdag 18 juni (inschrijven is verplicht) worden lokale beleidsmakers op het Proefcentrum Herent uitgenodigd voor een toelichting over het dataplatform. Ook actuele thema's (o.a. droogte en everzwijnen) komen aan bod.
