Burgers mag je niet reduceren tot energieconsumenten

Het is mogelijk dat tegen 2050 alle opgewekte stroom in België hernieuwbaar is. De helft van de benodigde stroom zou bovendien door burgers zelf geproduceerd kunnen worden, individueel of via zogenaamde energiecoöperaties. Dat meldt de VRT-nieuwsredactie op basis van een studie van het Nederlandse onderzoeksbureau CE Delft. Dat bestudeerde in opdracht van gelijkgezinde organisaties in het energiedossier (o.a. Greenpeace en REScoop) de bijdrage die Europeanen kunnen leveren aan hun eigen energievoorziening.

Als het over energie gaat, dan worden burgers nog vaak gereduceerd tot consumenten. Volgens het Nederlandse onderzoeksbureau CE Delft hebben de 216 miljoen huishoudens en 20 miljoen kleine ondernemingen in Europa veel meer in hun mars. Nu al zijn velen onder hen energieproducent door de installatie van zonnepanelen of door hun participatie in een windenergieproject. Hoe groot het potentieel werkelijk is, bleef tot dusver een vraagteken. CE Delft bracht dat in kaart op vraag van Greenpeace, Friends of the Earth en de Europese federaties voor hernieuwbare energie (EREF), respectievelijk energiecoöperaties (REScoop).

De Nederlandse onderzoekers zijn er in hun berekeningen van uitgegaan dat beleidsbarrières opgelost worden en het distributienetwerk en de elektriciteitsmarkt de ontwikkelingen op vlak van hernieuwbare energie volgen. Twee aannames die er bijvoorbeeld gebeuren, zijn de flexibiliteit die ingecalculeerd wordt aan vraagzijde – hernieuwbare energie kent immers geen constante productie – en de veronderstelling dat er betaalbare oplossingen komen om energie op grote schaal te stockeren. Als scenario werd gekozen voor de energierevolutie die Greenpeace bepleit, en waarbij de wereldwijde energievoorziening 100 procent duurzaam wordt richting 2050.

Tegen dan zullen er naar schatting 115 miljoen elektrische wagens voor evenveel huishoudens rondrijden. In 70 miljoen huizen zal een ‘slimme’ elektrische boiler geïnstalleerd zijn. Op de daken van 60 miljoen huizen zullen zonnepanelen liggen en 42 miljoen gezinnen hebben een batterij om elektriciteit te stockeren. Nog eens 64 miljoen gezinnen produceren niet zelf groene stroom maar participeren wel in een energiecoöperatie.

Sommige gezinnen combineren bovenstaande maatregelen zodat onderzoeksbureau CE Delft schat dat in totaal 187 miljoen unieke gezinnen aan de energierevolutie zullen deelnemen. Dat wil zeggen dat acht op de tien gezinnen hernieuwbare energie gaat produceren in de toekomst, energie stockeert bij een overaanbod of het eigen verbruik terugschroeft op piekmomenten. Naar schatting de helft van alle gezinnen in de Europese Unie kan meer energie produceren dan ze zelf verbruiken.

In eigen land zou volgens datzelfde onderzoek 47 procent van de stroom geproduceerd kunnen worden door burgers. Dat kan individueel (via zonnepanelen of windmolens op gebouwen) en collectief (met coöperaties rond wind, zon, water of biomassa). Heel wat Belgen hebben reeds zonnepanelen, maar tegen 2050 zou twee op de drie Belgen zijn eigen groene stroom kunnen opwekken. Voor 35 procent zal dat moeten gebeuren via windmolens en zonnepanelen op gebouwen, zowel van bedrijven als van particuliere woningen.

Daarnaast zouden particulieren in groep energieprojecten kunnen opzetten. Die zogenoemde coöperaties rond wind, zon, water of biomassa bestaan nu al, maar er zit nog veel rek op. In Europa zijn er in totaal 650.000 burgers actief in een burgercoöperatie, waarvan de meesten zich in Duitsland situeren.

"We vinden dat het vooral aan de overheid is om burgers te ondersteunen om zelf hernieuwbare energie te gaan opwekken. Eerst moet de overheid enkele administratieve barrières wegwerken, zodat er kan geïnvesteerd worden in de juiste infrastructuur. Daarna moeten de kerncentrales gesloten worden, waardoor mensen die investeren in hernieuwbare energie meer vertrouwen krijgen", zegt Daan Creupelandt van de Europese federatie van hernieuwbare energiecoöperaties (REScoop).

Meer info: CE Delft