Choquerende beelden doen niet minder vlees eten

Undercoverfilmpjes van dierenleed in de media schokken wel, maar overtuigen niet om ook minder vlees te eten. “De huilende varkens maken triest en kwaad, maar veel minder varken gaan we er niet van eten”, zegt media-onderzoeker Sara Nelissen (KU Leuven) in De Morgen. Uit haar onderzoek blijkt ook dat dierenleed en beelden van dierenleed nooit de belangrijkste motivatie zijn van jonge mensen die overwegen minder dierlijke producten te eten. Ecologische motieven primeren.

Recentelijk kregen we wel wat undercoverbeelden te zien. De dierenrechtenorganisatie Animal Rights kwam vorig jaar met beelden uit slachthuizen waarop te zien was hoe varkens in een slachthuis geschopt en bij bewustzijn gekeeld werden en hoe koeien elektroshocks kregen en onverdoofd werden gekeeld. Undercoverbeelden bij een pluimveebedrijf toonden zieke, gewonde en veel te dicht opeengepakte scharrelkippen. De collectieve ontsteltenis was groot. Maar kun je mensen tot het vegetarisme schokken? Dat blijkt tegen te vallen.

Sara Nelissen, die onlangs een doctoraat in de massacommunicatie afwerkte, bevroeg in haar steekproef 434 jongvolwassenen tussen 18 en 35 jaar, van wie driekwart vrouwen. "We weten dat jonge mensen en vrouwen sneller en meer voor het vegetarisme kiezen dan al wat oudere mensen en mannen", zegt Nelissen. Van zo'n groep zou je verwachten dat ze het snelst vlees en misschien ook vis en zuivel zou bannen bij het zoveelste filmpje dat dierenmishandeling in slachthuizen toont.

"De meest gerapporteerde gevoelens zijn verdriet, frustratie, haat tegenover de vleesindustrie, machteloosheid en de intentie om minder dierlijke producten te eten. Het doet dus veel met mensen", zegt Nelissen. "Maar tot ander gedrag leidt het niet meteen. Na een jaar vol dierenleed blijkt het eetpatroon bij de ondervraagden verbazend traditioneel, zelfs bij de jonge en overwegend vrouwelijke groep."

Zo at meer dan één op de vijf op dat moment dagelijks vlees en was zo'n 40 procent niet van plan te minderen met vlees of dierlijke producten. Meer dan een derde voelde geen morele druk om vlees te minderen, en 57 procent voelde geen morele druk om dierlijke producten te minderen. Een derde vindt het uitdrukkelijk niet belangrijk dat mensen minder vlees eten. De groep die het laatste jaar veel meer vegetarisch is gaan eten, is klein: 9 procent. Daarnaast lijken ecologische motieven zwaarder door te wegen dan dierenleed.

Maar de campagnes met gruwelbeelden hebben wel een indirect effect. "Hoe meer mensen die zien, hoe belangrijker ze dierenwelzijn vinden, en dat kan op den duur hun eetgedrag veranderen”, zegt de onderzoekster. “Er verandert dus wel iets, maar het gaat zeer traag en trager dan je zou verwachten na zulke schokkende beelden."

Activisten zijn niet verbaasd. "Dat het geen massaal effect heeft, is niet vreemd", vindt GAIA-directeur Michel Vandenbosch. "We zijn gewoontedieren en er zijn ook veel campagnes van de vleesindustrie. Toch groeit de groep mensen die minderen en heeft vlees een veel slechter imago dan dertig jaar geleden. Dat komt ook door dit soort acties."