Clustert glastuinbouw of eerder autonome ontwikkeling?

Met het actieplan glastuinbouw, dat al in 2003 het levenslicht zag, wou de Vlaamse regering de veroudering van serres tegengaan en de verduurzaming van de sector activeren. Glastuinbouwbedrijvenzones werden gezien als een mogelijke oplossing voor de knelpunten met betrekking tot vergunningen. Vlaams parlementslid Jos De Meyer (CD&V) vroeg aan minister Schauvliege naar een stand van zaken. Momenteel zijn drie ruimtelijke uitvoeringsplannen voor glastuinbouwclusters goedgekeurd: Stokstorm, Roeselare en Oudenburg. In de ogen van Schauvliege hebben alle bedrijven (bv. klein met koude teelten of grootschalig en sterk gespecialiseerd in energie-intensieve teelten) bestaansrecht. Geïntegreerde projecten waarbij ruimte, water en energievoorziening optimaal gebundeld worden, hebben een streepje voor.

Glastuinbouwbedrijvenzones werden gezien als oplossing voor vele problemen, maar ondertussen is er één en ander gewijzigd, onder andere door de moeilijke economische situatie in de tuinbouw. Sommige gemeentebesturen, zoals Beveren, zijn geen vragende partij meer en de provincies verschuilen zich achter de uitvoering van een Vlaams actieplan. Vlaams volksvertegenwoordiger Jos De Meyer polste bij minister van Landbouw Joke Schauvliege eens naar de uitvoering van het actieplan op dit vlak, maar ook meer in het algemeen.

De oorspronkelijke bedoeling was om in grotere gebieden de ontwikkeling te sturen in een zekere concentratie van de glastuinbouw, met speciale aandacht voor sommige regio’s, bijvoorbeeld Sint-Katelijne-Waver, Boechout-Ranst, Roeselare, Gent, Beveren-Melsele en Hoogstraten. Momenteel zijn drie ruimtelijke uitvoeringsplannen voor clusterprojecten goedgekeurd: Stokstorm, Roeselare en Oudenburg. Het Stokstorm-project, een initiatief van de provincie Oost-Vlaanderen, is in ontwikkeling. In Roeselare is de uitgifte van de kavels voorzien in 2015. Het is de bedoeling dat de serres daar verwarmd kunnen worden met de restwarmte van een nabij gelegen afvalverbrandingsinstallatie. Dat was zo ook voorzien in de West-Vlaamse gemeente Oudenburg maar hier zijn voorlopig geen concrete acties gepland.

Het project te Beveren/Melsele was aanvankelijk een gemeentelijk initiatief maar werd overgenomen door de provincie. Omwille van een vernietigingsarrest van de Raad van State zal een nieuw ontwerp van ruimtelijk uitvoeringsplan ingediend worden. Los van de door de overheid gestuurde projecten stelt minister Schauvliege dat de clustering van glastuinbouwbedrijven zich in bepaalde regio’s (bv. Koekhoven) spontaan manifesteert. “Ook ontwikkelen er zich op natuurlijke wijze grootschalige bedrijven (15 tot 20 ha), waarbij meerdere bedrijfsleiders samenwerken”, aldus Schauvliege.

“Het ontwikkelingsscenario en de dynamiek van glastuinbouwclusters is, zo leert de ervaring ons, sterk afhankelijk van lokale factoren zoals de keuze van de energiebron, de beschikbare ruimte, het draagvlak, de druk op agrarisch gebied, de verwerving van gronden, enz.”, zegt Schauvliege. Niettegenstaande de complexiteit om ontwikkelingskansen voor serres te realiseren, blijft het beleid de initiatiefnemers aanmoedigen. De minister voegt er nog aan toe dat er continu overleg is met de betrokken gemeente- en provinciebesturen via werk- en stuurgroepen. Jos De Meyer beaamt dat een plaatselijk draagvlak belangrijk is bij dergelijke ingrijpende ruimtelijke projecten.

De minister van Landbouw haalt ook nog aan dat de doelstellingen rond energiegebruik in de Vlaamse glastuinbouw ruimschoots gehaald worden. Op dit ogenblik wordt al tot 90 procent gebruikgemaakt van duurzame energie in de glastuinbouw. Dat is vooral te danken aan de WKK’s die draaien op aardgas. Het gebruik van zware stookolie is sterk teruggedrongen.