Duurdere pacht wanneer boer zijn broek reeds scheurt?

In het ledenblad Drietand zet het Algemeen Boerensyndicaat de discussie over de pachtwet op scherp. Voorzitter Hendrik Vandamme: “De regionalisering mag niet de reden zijn om landbouwers in hun hemd te zetten.” Wie een pachtboerderij runt, houdt het hart vast wanneer de bijsturing van de wetgeving ter sprake komt. ABS-woordvoerder Guy Depraetere, zelf een ervaringsdeskundige als het op pachten aankomt, waarschuwt voor korte pachtcontracten en dure (seizoen)pachten. Hij zou zo bevreesd niet zijn om ‘de deur op een kier te zetten’ indien de financiële opbrengsten in de landbouw navenant de kosten zouden zijn, maar het tegendeel is waar. Depraetere klinkt zelfs ronduit pessimistisch. “Ooit krijgt de samenleving er spijt van dat ze de boeren de laan uitstuurde door hen spotprijzen te betalen.”

Bij de start van het nieuwe jaar blikt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme vooruit op de vergaderwerkzaamheden. Een niet onbelangrijk dossier dat in 2015 ter sprake zal komen, is de bijsturing van de pachtwet. Er circuleren hier en daar al voorstellen, wensballonnetjes werden opgelaten. Vandamme is in deze discussie vooral bevreesd voor een eenzijdige aansturing van de rechten en plichten in een pachtcontract.

Het Algemeen Boerensyndicaat ijvert voor een werkbare pachthervorming, met rechtszekerheid voor jonge én minder jonge landbouwers. “En met financiële stimuli die door de Vlaamse regering uitgevaardigd kunnen worden om eigenaars rechtszekerheid te bieden op langere termijn”, zegt Vandamme. Daarbij wordt – zowel door ABS als door Boerenbond trouwens – gedacht aan lagere successierechten voor langdurig verpachte gronden en gebouwen. Ook de onroerende voorheffing mag van ABS omlaag voor verpachters die hun gronden via een contract van lange duur laten exploiteren.

Vandamme wijst erop dat eigenaars naast de pacht nog andere ‘slapende’ inkomsten hebben in de vorm van de waardestijging van de grond. Tot op zekere hoogte is een herziening van de pachtprijzen voor ABS ook bespreekbaar. Veel marge lijkt er evenwel niet te zijn in de portemonnee van de boer want de financiële opbrengsten zijn de laatste jaren pover. Guy Depraetere, woordvoerder van ABS en landbouwer met een lange staat van dienst, klinkt neerslachtig wanneer het financieel rendement van landbouw ter sprake komt. “Neem nu aardappelen. Zonder bewaring schommelt de kostprijs rond de 5.000 euro per hectare. De aardappelen enkele maanden stockeren, kost de boer ongeveer 1.800 euro extra. Tel uit je winst (verlies, nvdr.) bij de aardappelprijzen van de voorbije jaren en in de wetenschap dat er tot 1.500 euro per hectare aan seizoenpacht werd betaald door boeren die hun kostprijs niet kennen.”

De zoon van Depraetere schakelde het akkerbouw- en vleesveebedrijf om naar bio maar wordt nog steeds geconfronteerd met afnemers die hun wetten stellen.” Depraetere heeft het over de neerwaartse druk die uitgeoefend wordt op de prijzen maar ook over ridicule kwaliteitseisen. “Van mooie rode kolen van twee kilo het stuk moeten we de buitenste bladeren afpellen tot ze het gewenste gewicht van 1,2 kilo bereiken. In het licht daarvan is de maatschappelijke hetze rond voedselverspilling behoorlijk hypocriet.”

Niet alleen in de plantaardige productie draait het vierkant. “Er zijn varkenshouders die geen goede jaren gekend hebben sinds ze gestart zijn als ondernemer”, weet Depraetere. De varkenshouderij is de sector bij uitstek die volgens ABS een (gedeeltelijke) loskoppeling van de wereldmarkt verdient. “Waarom zou de prijs internationaal bepaald moeten worden voor varkens die nooit de grens over gaan maar in eigen land door de retail op de markt worden gebracht.” Depraetere suggereert een tweeprijzensysteem: één voor Vlaamse varkens voor lokale consumptie en één voor het Vlaamse exportvarken. “Zoals de situatie nu is, kan het alleszins niet verder. Stilaan wordt het onverantwoord om als ouder je kind nog aan te moedigen om de boerderij over te nemen. Vooral moeders zitten er mee in hun maag dat ze zoon- of dochterlief opzadelen met de financiële onzekerheid van de boerenstiel.”

Het voorbije decennium is het aantal landbouwers in Vlaanderen met bijna een derde verminderd. “Op termijn zullen er in elke gemeente nog hooguit één of twee boeren overblijven. Dat is spijtig genoeg het resultaat van beleidskeuzes die gemaakt worden. Het landbouwlandschap zal er gans anders uitzien als de samenleving niet beseft dat het dringend anders moet. Neem nu het recente dossier van de instandhoudingsdoelstellingen voor natuur. Politiek en groene lobby lijken niet te beseffen wat ze de boeren aan doen. Of de nertsenkwekers die van de minister voor Dierenwelzijn te horen kregen dat hun sector moet uitdoven. Zo is het elke verkiezing opnieuw bang afwachten waarmee een nieuwe lichting politici de toekomst van de landbouwsector bezwaart.”

Ooit gaat de maatschappij volgens Depraetere de prijs betalen voor het gebrek aan ruimte om te ondernemen en het decennialang onderbetalen van de boeren. Het Algemeen Boerensyndicaat ijvert al jaren voor eerlijke prijzen voor lokale producten die op de binnenlandse markt afgezet worden door onze land- en tuinbouwers. Naar aanleiding van de acties van Vredeseilanden - de ngo die in de bres springt voor boeren in het Zuiden - denkt ABS eraan om de problematiek te verruimen naar Zuid én Noord door concrete voorbeelden te geven van bevoorradingsproblemen die op korte termijn ook kunnen dreigen voor landbouwproducten uit eigen land.