"Effluent waterzuivering biedt kansen voor irrigatie"

Nu de temperaturen weer hoogtij vieren, komt de extreme droogte van vorige zomer al eens terug in gedachten. Die droogte zorgde voor een wedloop op de schaarse watervoorraden, vooral in West-Vlaanderen. Om de druk op de schaarse waterreserves te verlichten, bracht Aquafin toen een nieuwe dienst onder de aandacht: de verkoop van gezuiverd rioolwater, effluent genaamd, aan boeren en bedrijven. Dit jaar wil de waterzuiveraar weer paraat staan, is te lezen op Susanova, het mediaplatform over duurzaam ondernemen en innoveren in Vlaanderen.

Tijdens de extreme droogte van vorige zomer haalden tientallen boeren voor het eerst gezuiverd water op bij een rioolwaterzuiveringsinstallatie van Aquafin. Dit effluent wordt al langer aangeboden voor hergebruik, maar tot vorig jaar gebeurde dat enkel aan industriële klanten, zoals ruimfirma’s, huisvuilovens en compostbedrijven waar het effluent respectievelijk gebruikt wordt als reinigings-, koel- en bevochtigingsmiddel. “In totaal leveren we zo’n anderhalf miljoen kubieke meter effluent per jaar”, laat Marjoleine Weemaes, hoofd R&D bij Aquafin, weten.

Dat effluent niet de kwaliteit van drinkwater heeft, hoeft volgens Weemaes geen reden te zijn om het niet te hergebruiken. “Afhankelijk van waarvoor het moet dienen, kan het immers verder opgezuiverd worden tot de gewenste kwaliteit, zelfs tot die van drinkwater”, klinkt het. Dat is belangrijk voor bijvoorbeeld voedingsbedrijven, doorgaans grote waterverbruikers. De regio in West-Vlaanderen die vorige zomer het zwaarst getroffen werd door de droogte, telt heel wat bedrijven uit deze sector. Maar het Voedselagentschap bepaalt dat water dat rechtstreeks of onrechtstreeks in contact komt met levensmiddelen of de bereiding ervan, de kwaliteit van drinkwater moet hebben.

Momenteel is er nog geen regelgevend kader voor het hergebruik van effluent in de landbouw, ook niet op Europees niveau. Wel verscheen er onlangs een studie van het Joint Research Centre die beschreef aan welke voorwaarden het water in de landbouw moet voldoen om hergebruikt te worden. Dat rapport moet de basis vormen voor de nieuwe Europese regelgeving. Maar Aquafin wil daar naar eigen zeggen niet op wachten.

“We wijzen landbouwers er wel op dat het water alleen mag gebruikt worden om te irrigeren en dan enkel als het gaat om groenten en fruit waarbij rechtstreeks contact met het effluent wordt vermeden. Zo mag het niet dienen als drinkwater voor vee of om privéwaterputten bij te vullen. Het risico op menselijk contact moet zo laag mogelijk zijn”, vertelt Marjoleine Weemaes. Bedrijven kunnen het effluent dat ze afnemen bij Aquafin zelf desinfecteren of doorgedreven zuiveren. De nabehandeling hangt altijd af van de vereiste kwaliteit voor de toepassing.

Het tijdelijk oppompverbod van oppervlaktewater in de zomer van vorig jaar maakte dat landbouwers op zoek gingen naar alternatieven. Zo kwamen ze uit bij het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Bij vorige lange droogteperiodes had Aquafin op vraag van de polderbesturen al wel het effluent van een aantal rioolwaterzuiveringsinstallaties geloosd in een poldergracht waaruit de boeren het konden oppompen, maar in 2017 gingen de boeren het voor het eerst zelf ophalen bij Aquafin. “Vlaanderen telt ongeveer 40 rioolwaterzuiveringsinstallaties met een aftakkingspunt voor effluent. Landbouwers die ’s morgens contact opnamen, konden hun eerste vracht vaak al in de namiddag ophalen”, aldus Weemaes.

Ondanks de hoge beschikbaarheid van RWZI-effluent blijkt het structurele hergebruik ervan voorlopig nog niet in de lift te zitten. “Voor de West-Vlaamse landbouwers was het vorig jaar een welgekomen noodoplossing, maar zodra de droogte voorbij was, verdween ook de noodzaak”, weet Aquafin. Volgens Weemaes spelen de logistieke uitdagingen om het water op hun akkers te krijgen, zeker een rol.

Ze wijst er ook op dat landbouwers vaak nog toegang hebben tot alternatieve, goedkopere waterbronnen, al zijn die veel minder ecologisch. “Denk maar aan grondwater: dat hoeft niet getransporteerd en bovendien ook niet nabehandeld te worden. Dat scheelt een serieuze slok op een borrel. We stellen jammer genoeg vast dat de prijs van dergelijke niet-circulaire waterbronnen veel te laag is om hergebruik te stimuleren. ” Aquafin probeert de drempel voor landbouwers te verlagen door soepele contracten aan te bieden en door zo goed mogelijk te informeren over de voordelen van hergebruik en het juiste gebruik van effluent.

Meer informatie: Effluent als alternatieve waterbron