"Eigenaar is volwaardig partner bij natuurbescherming"
De algemene ledenvergadering van eigenaarsvereniging Landelijk Vlaanderen vond dit jaar plaats op het historisch domein van Herkenrode. De mooie abdijsite is gelegen in het Vijvergebied Midden-Limburg dat dankzij de inspanningen van private landeigenaars is omgevormd tot Europees erkende natuur. Dat gebeurde in goede samenwerking met administraties (ANB en VLM), organisaties (o.a. Regionaal en Limburgs Landschap) en lokale bestuurders. Een gezamenlijke prestatie die vorig jaar bekroond werd met een Natura 2000 Award. Opdat het onderhoud van het natuurgebied niet zou slabakken na het wegvallen van de Europese subsidies (LIFE+ project 3watER) engageerde iedereen zich voor de nazorg. “Een unicum in Europa”, aldus Christophe Lenaerts van Landelijk Vlaanderen.
Van 2010 tot en met 2013 werd in het kader van het LIFE+ project 3watER, dat kon rekenen op 50 procent cofinanciering vanuit Europa, gewerkt aan de verbetering van het Vijvergebied van Midden-Limburg vlakbij Hasselt. Er zijn tientallen eilanden gemaakt waar vogels veilig kunnen broeden, natte en droge heide kreeg nieuwe ruimte, hooiland is hersteld en er zijn vijvers, poelen en grachten aangelegd en verbeterd. De inspanningen waren vooral gericht op Europees belangrijke soorten als de roerdomp en boomkikker. Van bij het begin werden land- en boseigenaars betrokken bij de maatregelen voor natuurherstel. De samenwerking die tot stand kwam, was zo succesvol dat ze door Europa uitgeroepen werd tot goed voorbeeld. Met een Natura 2000 award in de categorie ‘samenwerken’ werd dat vorig jaar in de verf gezet.
De uitreiking van de award werd vorige week door de Europese Commissie nog eens dunnetjes overgedaan op de ledenvergadering van Landelijk Vlaanderen, voor de gelegenheid in Herkenrode. De Commissie houdt eraan om naast de officiële ceremonie in Brussel de felicitaties die horen bij de Natura 2000 award ook lokaal over te maken. De private landeigenaars die meewerkten aan het gelauwerde natuurproject appreciëren dat ten zeerste. Kort voordien had Christophe Lenaerts, secretaris-generaal van Landelijk Vlaanderen, in zijn speech nog benadrukt dat een eigenaar die investeert in de kwaliteit van het buitengebied respect verdient. In een videoboodschap werd dat erkend door EU-commissaris voor Leefmilieu Karmenu Vella: “Natura 2000 is een Europees initiatief dat enkel succesvol kan zijn als het gepaard gaat met socio-economische en private acties. Ik ben me bewust van de inspanningen van landeigenaars, bedankt voor jullie investeringen in natuur.”
Thierry de l’Escaille, een Belg die secretaris-generaal is van de European Landowners’ Organization (ELO), voegde daar nog aan toe dat de Europese biodiversiteitsdoelstellingen alleen bereikt kunnen worden met de medewerking van de private sector. De l’Escaille stoort zich aan de bangmakerij rond de Europese aanpak, meer bepaald de Vogel- en Habitatrichtlijn en het bijbehorende Natura 2000 netwerk van beschermde natuurgebieden. Maar de beleidsmakers hebben die voor een stuk aan zichzelf te danken “door de verbodpolitiek die een slechte regionale vertaling is van het EU-instrument”. In plaats van de doelstellingen te willen bereiken door veel te verbieden in Natura 2000 gebieden kiest de overheid naar verluidt beter voor stimulansen en partnerschappen. “Het is vaak beter en goedkoper om met positieve beleidsinstrumenten samen met landeigenaars aan natuur te werken. Zie ons als volwaardige partners in de bescherming van de biodiversiteit.”
In het 3watER-project was er behalve voor natuur ook aandacht voor land- en bosbouw en toerisme. Toch ervaart de belangenverdediger van de landeigenaars in Europa dat Natura 2000 de landbouw niets oplevert. “Door alle verboden zit er in Natura 2000 geen economische return voor de boer die waarde creëert.” De l’Escaille wijt dat aan het ontbreken van een instrument om ecosysteemdiensten financieel te waarderen. Dat natuur en landbouw moeilijk te verzoenen zijn, is ook Jan Peumans, voorzitter van het Vlaams Parlement, niet ontgaan. Maar hij legt de schuld daarvoor volledig bij landbouw. Peumans ergert zich aan de zware weerstand vanuit de landbouw als het gaat over de reductie van ammoniakemissies die in de veehouderij gerealiseerd moet worden. De beroepsorganisaties van landbouwers verliezen volgens Peumans het maatschappelijk belang uit het oog en ze verhinderen met hun eisen elke verandering in bodemgebruik die gunstig uitpakt voor het milieuprobleem dat door stikstof veroorzaakt wordt.
Uitgezonderd de harde woorden van Peumans was er in Herkenrode vooral verzoenende taal te horen. Zo sprak EU-ambtenaar Stefan Leiner (directoraat-generaal Leefmilieu, eenheid Natuur) over Natura 2000 in termen van “een gemeenschappelijk project van landen omdat natuur niet stopt aan grenzen”, “het realiseren van win-winsituaties voor de lokale bevolking” en “een fantastisch project om conflicten tussen natuurbeschermers, jagers en eigenaars op te lossen”. Het zal de Europese Commissie dan ook gelukkig stemmen dat de plaatselijke actoren van het Vijvergebied Midden-Limburg hun engagement rond natuurbehoud vernieuwen. Laten zich niet tegenhouden door het wegvallen van de Europese subsidies om de komende 20 jaar aan een biodiverse natuur in Midden-Limburg voort te werken: private land-, bos- en natuureigenaars verenigd door Landelijk Vlaanderen en Bosgroepen, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vlaamse Landmaatschappij, de provincie Limburg, de stad Hasselt, de gemeenten Heusden-Zolder en Zonhoven, het Regionaal Landschap Lage Kempen en de natuurverenigingen Limburgs Landschap en Natuurpunt.
