EOS toont de weg die melk aflegt van koe tot koelkast

Onder de noemer EOS Tracé graaft wetenschapsblad EOS naar de herkomst van onze voeding. Voor melk ontdek je online welke weg die aflegt tot in onze koelkast en wat de impact ervan is op het milieu, de koe zelf en onze gezondheid. Dat wordt heel feitelijk aangepakt, maar naar de milieu-impact van melk wordt wel kritisch gekeken. Koeien zijn net als andere warmbloedigen geen zuinige dieren. EOS ontdekte dat je ook in ogenschouw moet nemen dat mest een nuttige grondstof is, en dat fokkerij helpt om een koe meer melk te laten produceren terwijl de methaanuitstoot dezelfde blijft. Vandaag ligt die melkproductie gemiddeld op een 27 liter per dag en dat gedurende vier à vijf jaar.

In de reeks EOS Tracé heeft het wetenschapsblad zich deze keer vastgebeten in melk. Veel research levert een uitgebreid (foto)verslag op van de weg die melk aflegt van koe tot koelkast. Niets wordt voor evident aangenomen zodat de lezer van bij de start van het productieproces mee is. In ons land zijn er ongeveer een half miljoen melkkoeien. Ze worden gemiddeld vier à vijf jaar oud, geven ongeveer 27 liter per dag en Holstein is het meest voorkomende ras.

Als warmbloedig dier gaat bij een koe meer dan de helft van het voedsel dat ze eten, verloren in de vorm van lichaamswarmte. Van wat overblijft, zet de koe twee derde om in mest en methaan. Slechts een derde gaat naar melk of vlees. EOS leerde dat het beter benutten van de mest van de koe een manier is om de verspilling te beperken. Jaarlijks drinkt de gemiddelde Vlaming 52,7 liter melk. Wie de bijbehorende broeikasgasuitstoot van de koe wil compenseren, moet daarvoor ongeveer 526 kilometer fietsen in plaats van de auto te nemen voor een verplaatsing.

Met een aangepast dieet produceert de koe minder van het schadelijke broeikasgas methaan. “Koeien fokken om voeder efficiënter om te zetten in melk helpt ook, omdat de hoeveelheid methaan hetzelfde blijft, terwijl de koe meer melk produceert”, weet EOS. Veeteelt is verantwoordelijk voor 82 procent van de ammoniakuitstoot van de landbouw, die op zijn beurt 91 procent uitmaakt van de totale ammoniakuitstoot in Vlaanderen. Melkkoeien en vleesvee zijn samen verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de ammoniakuitstoot van de veehouderij.

Inzake het watergebruik voor de productie van een liter melk, geraamd op ruim 1.000 liter, laat EOS zien dat je het onderscheid moet maken tussen regenwater dat op de velden valt waar de voedergewassen groeien en meer kostbaar water dat onttrokken wordt aan stroomgebieden. Voor het thema dierenwelzijn worden de discussies ‘kalf bij de koe’ en ‘koeien in de weide’ van naderbij bekeken. Verderop in de keten bespreekt EOS de verwerking en het transport van melk, de consumptie ervan en het afval dat achterblijft want melk moet natuurlijk verpakt worden. Een zwart-wit-verhaal wordt het nooit, getuige de kanttekening die geplaatst wordt bij het idee dat glazen melkflessen de meest ecologische verpakking zijn.

Meer info: Tracé van koemelk