"Er wordt te veel open ruimte aangesneden"

Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege wil paal en perk stellen aan de verkavelingsdrift die van Vlaanderen de regio met de grootste bebouwde oppervlakte van Europa gemaakt heeft. Dat bericht De Morgen op basis van het nieuwe Beleidsplan Ruimte Vlaanderen dat de krant kon inkijken. Schauvliege zou onder meer pleiten voor de afschaffing van de verouderde verkavelingsvoorschriften en heeft het ook over de zogenaamde ‘verpaarding’ van het Vlaamse landbouwareaal.

Elke dag komen er in Vlaanderen negen voetbalvelden beton en asfalt bij, waardoor Vlaanderen de twijfelachtige eer heeft om de hoogst bebouwde oppervlakte in Europa te hebben. De ruimte die wordt ingenomen door woningen, industrie en wegen bedraagt een indrukwekkende 33 procent, of het dubbele van Nederland en het driedubbele van Wallonië. Om die ruimtelijke verrommeling te stoppen, legt minister van Omgeving Joke Schauvliege de hand aan een nieuw Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.

"Er wordt te veel open ruimte aangesneden, een trend die we absoluut moeten keren", aldus Schauvliege, die tegen 2050 een betonstop wil doorvoeren. Elk nieuw bouwproject moet tegen dan gecompenseerd worden door elders minstens evenveel ruimte terug te geven aan de natuur. Het zouden de lokale besturen zijn die op de uitvoering van die regel moeten toezien. Verder moet het door de afschaffing van de verouderde verkavelingsvoorschriften ook mogelijk worden om woningen uit de jaren 60 en 70 die vaak te groot zijn voor één gezin af te breken of te verbouwen tot een meergezinswoning.

Meer en meer oude verkavelingen, zeker in de dorpscentra, zullen dan moeten wijken voor kleinere woningen of appartementsblokken. "Als mensen vroeger bouwden, wilden ze weten dat er rondom hen geen 'gekke' dingen konden gebeuren”, aldus Schauvliege. “Verkavelingsvoorschriften zorgden voor uniformiteit. Maar in de toekomst moeten we anders gaan wonen, en dat vraagt veranderingen.”

Of dat zal moeten gebeuren per verkaveling of per bouwgrond, is nog niet uitgemaakt. Om hoeveel groen het precies moet gaan, evenmin. Maar het principe staat wel vast voor Schauvliege. "Iedereen moet de kans krijgen om te sporten of tot rust te komen in het groen, zonder dat ze eerst in de file moeten staan op weg naar het dichtstbijzijnde park.” Schauvliege zal haar plannen eerstdaags voorleggen aan de regering. Tegen volgend jaar moeten ze helemaal klaar zijn.

In die plannen wordt overigens niet alleen aan wonen gedacht, maar ook aan werken. Want als de verkavelingsdrift niet gestopt wordt, dreigt vooral de landbouw hier het slachtoffer van te worden. Daarbij valt onder meer het woord ‘verpaarding’, een evolutie die in de hand wordt gewerkt door de vergrijzing van de landbouwsector. “Op zich kunnen we daar eigenlijk weinig op tegen hebben”, aldus Schauvliege. “Het is ook ergens logisch: een oudere boer die zijn boerderij wil verkopen om een goed pensioen te hebben, kiest natuurlijk voor wie hem het meeste geld kan bieden. Maar op termijn wordt het riskant.”

Het fenomeen van 'verpaarding' heeft nog weinig aandacht gekregen in Vlaanderen. Toch is ook bij ons 35.000 hectare landbouwgrond verdwenen in tien jaar tijd, omdat die voor iets anders gebruikt wordt, zo staat te lezen in De Morgen. Tegelijk komen er steeds meer paarden bij, intussen zijn het er 150.000. Schauvliege zou onder meer bekijken of boeren een financiële steun kunnen krijgen zodat ze niet altijd achter het net vissen bij de verkoop van een boerderij.

Voor 'pseudoboeren' moet het lastiger worden om hun droomhoeve op het platteland te kopen. Daarnaast wordt er ook bekeken of er geen tussenoplossingen zijn. Schauvliege verwijst naar proefprojecten waarbij kmo's zich gevestigd hebben in boerderijen en de grond er omheen voor de landbouw blijft. "We zoeken naar evenwichten. Anders wordt Vlaanderen gewoon te klein."