EU-commissaris Hogan stelt plannen GLB na 2020 voor

Europees Landbouwcommissaris Phil Hogan presenteerde de plannen voor een nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) na 2020. Het nieuwe GLB kan samengevat worden in vier krachtlijnen: de lidstaten krijgen meer verantwoordelijkheid, de Europese steun zal eerlijker verdeeld worden, er zijn hogere ambities op het vlak van klimaat en het beleid wil sterk inzetten op kennis en innovatie. Het voorstel van de Commissie wacht nu een lange onderhandelingsronde met het Europees Parlement en de lidstaten.

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is één van de oudste beleidsdomeinen van de Europese Unie. Sinds 1962 vervult het zijn oorspronkelijke doelstelling van ‘nooit meer honger’ door de bevolking te voorzien van betaalbare, veilige en kwaliteitsvolle voeding. De wereld staat niet stil, en uitdagingen waar de landbouw en de samenleving als geheel voor staan, komen steeds sneller op ons af: politieke en economische onzekerheid, klimaatverandering, milieuproblemen, de globalisering, enz. Europa wil zijn landbouwers door deze veranderingen loodsen met een beleid dat rechtszekerheid biedt. Met het nieuwe GLB wil de Europese Commissie een moderner en eenvoudiger beleid voorstellen dat kan inspelen op de huidige uitdagingen.

Een nieuw beleid, dat gaat hand in hand met een nieuw budget. Volgens het voorstel gaat er tussen 2021 en 2027 286,2 miljard euro naar directe inkomenssteun voor de boeren, tegenover 308,7 miljard in de huidige meerjarenbegroting. De pot voor plattelandsontwikkeling zou terugvallen van 99,6 naar 78,8 miljard euro. Samengeteld komt dit neer op een daling van het budget met 43 miljard euro. België, dat van 2014 tot 2020 kan rekenen op 4,09 miljard euro, zou 220 miljoen euro verliezen: 3,9 procent aan inkomenssteun minder en 15,3 procent minder voor plattelandsontwikkeling. Een serieuze aderlating, maar minder erg dan scenario's waarbij ons land 360 miljoen tot 1 miljard zou verliezen. De daling van de pot geld voor landbouwbeleid is een gevolg van de Brexit en extra middelen die nodig zijn voor nieuwe prioriteiten zoals migratie, defensie en veiligheid.

De voorgestelde besparing moet deels gerealiseerd worden door de invoering van een bovengrens voor de inkomenssteun. In Vlaanderen ligt die nu op 150.000 euro. Europa wil een geleidelijke vermindering van die steun per hectare landbouwgrond met een maximumgrens van 60.000 euro, een bovengrens tot 100.000 euro zou evenwel mogelijk blijven. Die herverdeling is vooral voordelig voor de kleinere en middelgrote boeren. Naast kleinere landbouwbedrijven wil Europa ook de jonge boeren meer ondersteunen. Lidstaten zullen twee procent van hun budget voor directe inkomenssteun aan de kant moeten zetten om jonge boeren te helpen bij de opstart van hun landbouwbedrijf.

Opvallend zijn de grotere rol en inspraak van de lidstaten bij het Europese landbouwbeleid. De Commissie blijft de grote lijnen bepalen, maar de lidstaten zullen zelf kunnen invullen hoe ze dit doen, via de opstelling van strategische plannen. Die plannen blijven wel de goedkeuring van de Europese Commissie nodig hebben. In België zal de verantwoordelijkheid bij de deelstaten terecht komen. Op die manier zal Vlaanderen een beleid kunnen voeren dat meer op maat is van de Vlaamse boeren. Lidstaten krijgen binnen het nieuwe GLB ook de mogelijkheid om 15 procent van hun landbouwbudget over te brengen tussen de twee pijlers, directe inkomenssteun en plattelandsontwikkeling. Zo kunnen lidstaten hun individuele prioriteiten en maatregelen gemakkelijker financieren.

Discussie zal er ook zijn over de vraag of dit nieuwe voorstel genoeg doet voor de vergroening van de landbouw. Als specifieke doelstellingen vermeldt het nieuwe GLB onder meer bescherming van de biodiversiteit en een afzwakking van de gevolgen van klimaatverandering. Daarnaast valt de strikte koppeling van een deel van de inkomenssteun aan vergroeningsmaatregelen weg. Dat wordt wel gecompenseerd door een systeem met administratieve straffen dat de lidstaten zelf op poten moeten zetten. Boeren die inkomenssteun ontvangen maar zich niet houden aan de Europese regels inzake milieu en dierenwelzijn, zouden zo gestraft worden. Volgens het nieuwe beleidsplan zullen lidstaten 30 procent van hun budget voor plattelandsontwikkeling moeten wijden aan maatregelen om het milieu en het klimaat te beschermen. 40 procent van het gehele Europese GLB-budget zou moeten bijdragen aan verschillende klimaatacties.

Als laatste wil het nieuwe GLB de meest recente technologieën en innovaties zo goed mogelijk benutten om zowel landbouwers als openbare besturen te ondersteunen. Daarvoor werd een budget van tien miljoen euro, uit het Europese onderzoeksprogramma Horizon, opzij gezet om onderzoek naar voeding, landbouw, plattelandsontwikkeling en bio-economie te financieren. Europa zal ook zijn lidstaten aanmoedigen om ‘big data’ en nieuwe technologieën te implementeren op het gebied van controle en monitoring.

Het voorstel van de Commissie wacht nu een lange onderhandelingsronde met het Europees Parlement en de lidstaten. Het lijkt niet simpel te worden om alles af te ronden voor de verkiezingen van volgend jaar, zoals Europees commissaris Phil Hogan hoopt.  

Meer informatie: The Common Agricultural Policy after 2020