"EU doet eindelijk wat aan machtsmisbruik in de keten"

Op 1 oktober vroeg het Speciaal Comité voor landbouw, een overlegstructuur tussen de verschillende Europese lidstaten, aan huidig EU-voorzitter Oostenrijk om de discussie met de Europese Commissie te starten over het wetsvoorstel in verband met oneerlijke handelspraktijken in de agrovoedingsketen. “Het Speciaal Comité vraagt onomwonden om méér te doen dan voorgesteld door Europees commissaris Hogan”, stelt Hendrik Vandamme tevreden vast. “Wat het Algemeen Boerensyndicaat al jarenlang onder de aandacht brengt, wordt eindelijk opgepikt en aangepakt door de Europese instanties.”

Het Speciaal Comité heeft geluisterd naar de niet aflatende kritiek vanuit de landbouwsector over het voorstel van de Europese Commissie om oneerlijke handelspraktijken aan te pakken. “Een voorstel dat niet ver genoeg gaat”, aldus Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). De voorstellen van de Europese Commissie van begin dit jaar omvatten onder andere kortere betalingstermijnen voor verse producten, het verbieden van eenzijdige en retroactieve contractwijzigingen en last minute volledige of gedeeltelijke annuleringen van bestellingen. Ze zijn in de ogen van landbouworganisaties ABS en Boerenbond een eerste, en daarom belangrijke maar onvoldoende grote stap naar een voedselketen die fair functioneert.

De mogelijkheid voor de Europese lidstaten om een eigen autoriteit te installeren voor het toezicht op het naleven van de elementaire correcte gedragsregels doorheen de keten werd aanbevolen, maar open gelaten. Voor het Algemeen Boerensyndicaat is die toezichthouder net een belangrijk punt. Voorzitter Vandamme: “We zijn uitdrukkelijk vragende partij om in de schoot van de FOD Economie, desgevallend bij het Prijzenobservatorium dat de werking van de voedselketen volgt en kent, een instantie met politionele bevoegdheid in België te voorzien.”

Het stemt ABS in ieder geval tevreden dat het Speciaal Comité voor landbouw deze problematiek erkent en steunt. “Het Comité vraagt daarenboven ook uitdrukkelijk aan de Commissie om het werkterrein van haar voorstel uit te breiden met andere landbouwproducten dan alleen voedingsproducten. Daarnaast moet er volgens het Speciaal Comité een mogelijkheid zijn om een klacht neer te leggen bij de lidstaat en moeten de lidstaten strengere regels kunnen opleggen dan Europees voorzien.”

De mogelijkheid om een klacht in te dienen tegen een bedrijf dat misbruik maakt van zijn machtspositie bestaat in eigen land reeds in de schoot van het Belgisch Ketenoverleg. Maar dat is onvoldoende in de ogen van Hendrik Vandamme: “De slagkracht van het Ketenoverleg blijft beperkt omwille van het niet bindend zijn ervan en het ontbreken van een overheidsinitiatief om echt tussen te komen wanneer partijen er niet uit geraken onder elkaar. Er is dus wel degelijk nog wat werk om doorheen de ganse keten te zorgen voor een evenwichtiger machtsverhouding en om te komen tot een correcte margeverdeling.”

Op vraag van de andere lidstaten gaat Oostenrijk, huidig voorzitter van de Europese Raad, de discussie aan met de Europese Commissie over het wetsvoorstel inzake oneerlijke handelspraktijken. De EU-voorzitter zal over dezelfde materie ook overeenstemming moeten zoeken met het Europees Parlement. Begin deze week stemde de landbouwcommissie van het Europees Parlement met grote meerderheid in met een rapport over het terugdringen van oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen. Wanneer ook het voltallig Europees Parlement een standpunt afklopt, kunnen de onderhandelingen met de lidstaten starten.

De Europarlementsleden van de landbouwcommissie vinden het onder meer belangrijk dat de handhaving op de nieuwe wetgeving gebeurt door nationale instanties. Bedrijven uit de voedselketen dienen de mogelijkheid te krijgen om in eigen land klacht neer te leggen, ook al zijn ze het slachtoffer van een oneerlijke handelspraktijk door een leverancier of afnemer uit een andere lidstaat. “In deze strijd van David tegen Goliath dienen we de zwakste partijen uit de voedselketen te bewapenen”, zegt het Italiaanse Europarlementslid Paolo De Castro, rapporteur in dit dossier.

Een voorbeeld van een maatregel die De Castro en zijn collega-parlementsleden graag willen toevoegen aan het Commissie-voorstel is een verbod op de verkoop van landbouw- en voedingsproducten onder de aankoopprijs, tenzij dat op voorhand overeengekomen is tussen leverancier en afnemer. Vandaag gebeurt het dat grootwarenhuizen klanten lokken met sterk afgeprijsde voedingswaren, en de leveranciers onder druk zetten om een extra inspanning te leveren om de kloof tussen aankoopprijs en (goedkopere) verkoopprijs te dichten.

Meer info: Unfair trading practices (Eur. Parlement)