"EU is stap vooruit in strijd tegen insectageddon"

De impact van voor mens en milieu schadelijke chemische stoffen verminderen door pesticiden op een meer doordachte, geïntegreerde manier te gebruiken en door alternatieven te promoten. Dat is de doelstelling van de tien jaar oude richtlijn duurzaam pesticidengebruik die door het Europees Parlement werd aangescherpt via het rapport Guteland. Bart Staes is blij met het resultaat: “De groenen zijn erin geslaagd enkele voorstellen noemenswaardig te versterken.” Tezelfdertijd is hij verbijsterd over de pogingen om het rapport af te zwakken, te meer omdat de lidstaten de EU-richtlijn tot dusver onvoldoende toepasten “mede onder druk van de agrochemische landbouwlobby”. Het rapport komt er net nu onderzoekers waarschuwen voor het verdwijnen van alle insecten.

Het rapport waarover in het Europees Parlement werd gestemd, neemt een aantal bevindingen over uit de bijzondere PEST-commissie die opgericht werd na de glyfosaat-hetze. Europarlementslid Bart Staes (Groen) laat zich tevreden uit over de Guteland-tekst, genoemd naar de Zweedse politica uit de milieucommissie. Hij verwijst naar het grote aandeel dat de groene fractie had in twee belangrijke onderdelen van het rapport, meer bepaald: “Het gebruik van niet-chemische alternatieven moet voorrang krijgen en kwetsbare groepen moeten beter beschermd worden door pesticiden niet te gebruiken in de openbare ruimte, wat tevens in lijn is met mijn PEST-rapport.”

Staes is naar eigen zeggen wel verbijsterd over het gedrag van menig collega van de liberale en christendemocratische fracties, die volgens de Groen-politicus op gevoelige punten probeerden dit rapport af te zwakken: “Zij negeren daarmee de stroom wetenschappelijke publicaties die laten zien dat het grote uitsterven is begonnen. Wetenschappers publiceerden een uitgebreide, mondiale analyse van studies in het wetenschappelijk tijdschrift Biological Conservation, waarin ze uitrekenden dat de totale insectenpopulatie met 2,5 procent per jaar afneemt. Als die trend aanhoudt, is er binnen een eeuw geen insect meer over! Vandaag is ongeveer een derde van alle insectensoorten met uitsterven bedreigd. 40 procent van de soorten neemt gestaag af. Ik zie een analogie met het klimaatdebat: de traditionele partijen gaan collectief in de struisvogelhouding staan.”

Het rapport Guteland linkt het gebruik van pesticiden expliciet aan het verlies van biodiversiteit, maar ook aan de afhankelijke positie waarin boeren verkeren. De mogelijkheid om geïntegreerde gewasbescherming als vergroeningsmaatregel in het GLB te erkennen, vindt Staes geen goede zaak. Hij vindt dat al te gemakkelijk. “De EU moet zeer dringend het landbouwbeleid zodanig wijzigen dat er serieuze steun komt voor boeren die ecologische principes in acht nemen en niet meer voor hen die louter voor de grootschalige export produceren en het milieu mee om zeep helpen. Er moet echt steun komen voor boeren die de overgang willen maken naar duurzame landbouw, maar gevangen zitten in een spiraal van schulden en wurgende marktcondities.”

Het Groen-parlementslid benadrukt nog dat het geen zin heeft om boeren met de vinger te wijzen, niet inzake klimaat en niet voor de teloorgang van insecten. “Er moet eindelijk beleid komen! Helaas zijn veel Europese politici verkocht aan de intensieve agrolobby. Ze zijn mede schuldig aan ‘insectageddon’.” Het rapport Guteland zegt ook dat precisielandbouw en digitalisering moeten zorgen voor minder pesticiden, maar die nieuwe technologie en methoden mogen boeren niet te afhankelijk maken of dieper in de schulden steken. Staes: “Het rapport bevat ook een sterke verwijzing naar het ondersteunen van agro-ecologie, omdat deze een veel duurzamere manier heeft van ziektebestrijding en het gebruik van pesticiden sowieso drastisch vermindert, of zelfs overbodig maakt.”

Europarlementslid Marc Tarabella (PS), de landgenoot met de langste staat van dienst in de landbouwcommissie, stelt vast dat lidstaten pesticiden als een duurzame oplossing voorstellen, terwijl het gebruik ervan net tijdelijk zou moeten zijn. De rapporteur van het werk van het PEST-comité, de Spaanse Pilar Ayuso (EVP), wijst erop dat Europeanen steeds ongeruster worden over het feit dat zoveel landbouwers afhankelijk zijn van pesticiden. Het door 1,3 miljoen personen ondertekende burgerinitiatief waarin opgeroepen wordt tot een verbod op glyfosaat (Roundup), leidde er maandagavond nog toe dat de risicobeoordelingen inzake voedselveiligheid transparanter zullen worden. De onderhandelaars van het parlement en de lidstaten sloten daarover een akkoord.