EU-parlement klaar voor triloog over handelspraktijken

Het Europees Parlement gaf een mandaat aan de eigen landbouwcommissie om de onderhandelingen met de Europese Commissie en de lidstaten over oneerlijke handelspraktijken onmiddellijk te starten. Het Parlement zal de triloog dus aangaan met behulp van het eerder in de landbouwcommissie gestemde rapport, zonder het eerst ter stemming voor te leggen in de plenaire vergadering. Europarlementslid Hilde Vautmans (Open Vld) is daar niet onverdeeld tevreden over: “Op enkele vlakken schiet het rapport toch wel tekort”, oordeelt Vautmans. Handelsfederatie Comeos is te vinden voor maatregelen die de boeren beschermen, “maar niet de grote multinationals”.

Het rapport over oneerlijke handelspraktijken dat de zegen had van de landbouwcommissie in het Europees Parlement zal dienstdoen als uitgangspunt voor de onderhandelingen, zelfs zonder dat daarover gestemd is in het voltallige halfrond. Europarlementslid Hilde Vautmans (Open Vld, ALDE) heeft daar gemengde gevoelens bij: “Enerzijds komen door dit mandaat de onderhandelingen over de aanpak van oneerlijke handelspraktijken in een stroomversnelling. Onze landbouwers kennen namelijk een zwakke onderhandelingspositie ten opzichte van de grote actoren in de voedselketen en we moeten ze beschermen tegen dit machtsonevenwicht en zorgen voor eerlijke concurrentievoorwaarden.”

“Anderzijds”, vervolgt ze, “schiet het rapport tekort, vooral door het (te) ruime toepassingsgebied van de regels inzake oneerlijke handelspraktijken. De uitbreiding naar alle leveranciers en afnemers zorgt er namelijk voor dat grote voedselproducenten (bv. multinationals) druk zullen kunnen uitoefenen op de marktdeelnemers. Dat doet afbreuk aan de doelstelling in dit dossier, namelijk het beschermen van de kleine boeren en kmo’s”, vindt Vautmans.

De Belgische sectorfederatie van de handel, Comeos, formuleert dezelfde kritiek. “Het oorspronkelijke voorstel van richtlijn van de Europese Commissie was bedoeld om de zwakste schakels te beschermen, zijnde de landbouwers en kmo’s. Comeos steunt deze doelstelling. Maar het Europees Parlement wil die bescherming nu eenzijdig uitbreiden naar grote fabrikanten/multinationals. Die krijgen kunstmatige bescherming in hun onderhandelingen met handelaars die vaak veel kleiner zijn en in een zwakkere onderhandelingspositie zitten.”

De tekstversie van het Europees Parlement biedt volgens Comeos geen enkele bescherming voor kopers in hun relatie met grote multinationals. “Zo wordt het ook verboden voor retailers om samen-aankopen te organiseren teneinde gunstigere prijzen te bekomen. Dit zou kunnen leiden tot hogere prijzen voor de consumenten.” CEO Dominique Michel wijst ook op de vrijwillige gedragscode die in eigen land is ondertekend door alle schakels van de voedselketen. Een onafhankelijk voorzitter van de geschillencommissie ziet toe op de werking ervan.

De landbouworganisaties schatten het Ketenoverleg in eigen land, de bijbehorende gedragscode en de geschillenregeling voor wanneer het fout loopt naar waarde. Al kijken zij ook naar de Europese en nationale wetgevers om een aantal misbruiken van machtspositie te beteugelen. “Onze vraag om te voorzien in een echte waakhond, die mag bijten, blijft onverminderd overeind”, zegt Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat.

Het voorstel van het Parlement bevat een uitgebreide lijst met verboden oneerlijke handelspraktijken én voorziet in minimumregels over de handhaving ervan, boetes inbegrepen. “De zwakke positie van de landbouwer in de voedselketen is een oud zeer. Boeren zijn vaak het eerste en voornaamste slachtoffer van de prijzenoorlog tussen hun afnemers. De eerste verdienste van de ontwerprichtlijn is dat er nog eens duidelijk wordt opgesomd wat echt niet door de beugel kan: laattijdige betalingen, laattijdig annuleren, eenzijdige wijzigen van voorwaarden… Het belangrijkste is echter de handhaving ervan. Teveel staat de boer met de rug tegen de muur omdat hij gewoon niet durft reageren uit vrees voor de macht van de afnemer”, ervaart Europees parlementslid Tom Vandekendelaere (CD&V).

“Concreet voorziet de tekst in een nationale handhavingsautoriteit waarbij de landbouwer op een laagdrempelige manier en anoniem een klacht kan indienen. Vooraleer de effectieve klachtenprocedure wordt opgestart krijgen partijen gedurende een bepaalde periode de mogelijkheid om te bemiddelen. Een faire tussenstap waar ik in de landbouwcommissie sterk op heb gehamerd”, zegt Vandekendelaere. “Indien de klacht gegrond is ,krijgt de autoriteit de bevoegdheid om effectief boetes op de leggen. Maar daarbij stopt het niet. De besluiten zullen openlijk worden gepubliceerd. Deze kans op imagoschade is volgens mij een veel effectievere manier om dergelijke kwalijke praktijen uit de wereld te helpen. Publiek imago is van kapitaal belang en bedrijven zullen nu wel twee keer nadenken vooraleer ze de landbouwer nog maar eens als speelbal gebruiken in een concurrentiespel dat het zijne niet is.”