EU werpt dam op tegen gewasbeschermingsmiddelen

Zorg voor objectief wetenschappelijk onderzoek en verminder de invloed van de industrie. Dat adviseert een speciale commissie in het Europees Parlement over de toelatingsprocedure voor pesticiden in de EU. “Het moet veel transparanter en onafhankelijk van commerciële belangen”, zegt rapporteur Bart Staes (Groen). Woensdag stemt het Europees Parlement over een resem adviezen die een direct gevolg zijn van het protest en die de Europese toelatingsregels voor gewasbeschermingsmiddelen zoals glyfosaat flink kunnen verstrengen.

Sinds het kankeronderzoeksinstituut IARC van de Wereldgezondheidsorganisatie in 2015 besloot dat glyfosaat, een bestanddeel in de erg populaire onkruidverdeliger Roundup, 'mogelijk kankerverwekkend' is, staan de zenuwen strak gespannen bij producent Monsanto (ondertussen opgekocht door Bayer). Ondertussen spanden al meer dan tienduizend professionals die met de stof werkten en kanker kregen, in de VS een proces aan tegen het bedrijf. Een Europees burgerinitiatief riep massaal op om glyfosaat uit de EU te bannen en de EU verlengde de vergunning voor de stof niet met vijftien jaar zoals gevraagd maar met slechts vijf jaar.

Woensdag stemt het Europees Parlement over een resem adviezen die een direct gevolg zijn van het protest en die de Europese toelatingsregels voor gewasbeschermingsmiddelen zoals glyfosaat flink kunnen verstrengen. Want in volle 'glyfosaat-gate' bleek dat die regels, hoewel de strengste ter wereld, niet altijd goed worden nageleefd. "Zo kan wie een vergunning aanvraagt zelf bepalen welke lidstaat moet onderzoeken of de nieuwe stof wel koosjer is en welke studies wel of niet in acht genomen worden", kaarten de Europarlementsleden aan.

Dat moest beter, en dus is een jaar geleden in het parlement de bijzonder onderzoekscommissie PEST opgericht. Die onderzocht de gaten in die procedure en hoe die moeten worden gedicht. Na zes hoorzittingen met 34 deskundigen en veel getouwtrek tussen groenen en eerder industriegezinde liberalen en christendemocraten ligt er nu een advies op tafel dat door een grote meerderheid van PEST wordt gedragen en dat tot een veel strengere toelatingsprocedure zou moeten leiden.

Zo beveelt de commissie aan dat alle onderzoeken die de industrie aanlevert bij een toelatingsaanvraag, voortaan voor iedereen makkelijk toegankelijk zijn. Ook moeten belangenconflicten op tafel komen, moeten onafhankelijke wetenschappelijke onderzoeken die 'peer reviewed' zijn meer gewicht krijgen dan onderzoeken die enkel van de industrie komen, en moeten niet alleen actieve bestanddelen maar ook de werkelijke productenmix die de burgers gebruiken beter onderzocht worden.

"Nog belangrijke adviezen zijn dat plagiaat niet meer kan en dat alle ruwe data op tafel moeten liggen", zegt Europees volksvertegenwoordiger Bart Staes (Groen), één van de twee rapporteurs van de commissie. "Er moet na de verkiezingen hoe dan ook een nieuwe toelatingsprocedure komen. Zo'n stevig signaal van het Parlement, dat is geïnspireerd door het burgerinitiatief tegen glyfosaat, kan de Commissie niet naast zich neerleggen."

Ook Hilde Vautmans, Europees parlementslid voor Open Vld en lid van de PEST-commissie, is verheugd dat dit rapport er na maanden van discussiëren eindelijk is gekomen.  Evident is dat niet want de standpunten lagen in het begin ver uit elkaar. "Ik ben tevreden dat er meer transparantie en communicatie rond de goedkeuringsprocedure zal komen. Cruciaal is ook dat wereldwijd erkend wordt dat de Europese erkenningsprocedure één van de strengste ter wereld is en dat willen we zo houden."

Het PEST-rapport dringt aan op een betere beoordeling van samengestelde gewasbeschermingsproducten. Pesticiden bestaan altijd uit de actieve stof vermengd met additieven. Het effect van deze mixen en de toxiciteit op langere termijn van die producten werd in het verleden niet voldoende onderzocht. Verder vraagt het rapport ook een verbod van pesticiden in publieke plaatsen zoals parken en ziekenhuizen.