Europa wil meer transparantie inzake voedselveiligheid

Dinsdag stemde het Europees Parlement voor meer transparantie in de risicobeoordeling van producten die in onze voedselketen terechtkomen. Naar aanleiding van het Europees burgerinitiatief rond glyfosaat komt de Europese Unie met een update van haar reglementering. De parlementsleden stemden behalve voor meer transparantie, ook voor meer consumentenrechten en een betere naleving van bestaande wetgeving. “Een stap vooruit”, aldus Europarlementslid Bart Staes (Groen). “Wanneer informatie alleen beschikbaar is voor de fabrikant en een select clubje experten, zoals het geval is bij pesticiden, dan is de kans te groot dat het misloopt. Dan blijft het voorzorgsprincipe teveel een lege doos.”

De Europese goedkeuringsprocedure voor voedingsproducten, de zogenaande ‘General Food Law’, moet een stuk transparanter worden in de ogen van het Europees Parlement. Zo wil het halfrond onder meer dat EFSA studies naar de veiligheidsrisico's van producten publiceert vooraleer die op de markt worden gebracht. Het nieuwe voorstel vormt een reactie op het Europees burgerinitiatief rond glyfosaat, de onkruidverdelger waarvan de Europese vergunning eind 2017 met vijf jaar werd verlengd. Meer dan één miljoen burgers spraken toen hun ongerustheid uit over de transparantie van de wetenschappelijke studies en risicoanalyses die gebruikt worden bij de goedkeuring van pesticiden.

Zowel inzake gewasbeschermingsmiddelen, ggo's, allerlei additieven en ‘novel food’ moet er meer openbare informatie komen om de externe controle te verbeteren en de rechten van consumenten beter te vrijwaren. Het voorstel moet verzekeren dat de studies die EFSA gebruikt voor de beoordeling van een product betrouwbaar, objectief en onafhankelijk zijn. Zo komt er een Europees register van bestelde studies. Het moet bedrijven ervan weerhouden om ongunstige informatie achter te houden. Rijst er twijfel, dan moet EFSA op zoek kunnen gaan naar ander pertinent wetenschappelijk materiaal. De parlementsleden eisen ook dat EFSA de studies openbaar maakt vooraleer ze haar eindoordeel aflevert.

Het parlement legt wel een aantal criteria vast die bepalen welke informatie vertrouwelijk moet blijven. Het gaat dan bijvoorbeeld over het handelsmerk waaronder een bedrijf het product wil commercialiseren, of een gedetailleerde beschrijving van de receptuur. Volgens Groen-parlementslid Bart Staes streeft het Europees Parlement net als de Europese Commissie naar meer klaarheid, bijvoorbeeld rond het herbicide glyfosaat: “Het wettelijk verankerde voorzorgsprincipe kan alleen goed werken als er transparantie bestaat over bepaalde chemische producten die men in voedsel of voor de voedselproductie wil gebruiken.”

De EU ‘General Food Law’ werd goedgekeurd in 2001 als een directe reactie op het BSE-schandaal, waar 150 mensen aan stierven. Als gevolg van de nieuwe wetgeving werd destijds ook voedselveiligheidsautoriteit EFSA opgericht. “In feite werd toen de basis gelegd voor de consumentenbescherming in de EU”, schetst Bart Staes de historiek. “Het recht op bescherming van je gezondheid als burger via voedselveiligheid, het recht om geïnformeerd te worden, op keuzevrijheid en het recht op genoegdoening als die rechten geschonden worden. De laatste jaren toonden enkele voedselschandalen (paardenvlees, fipronil, glyfosaat) duidelijk aan dat de EU-richtlijn in de praktijk tekortschiet.”

Ook Marc Tarabella (PS) en Hilde Vautmans (Open Vld) toonden zich tevreden met de versterkte transparantie. Tarabella wijst er wel op dat EFSA ook meer middelen nodig heeft om haar wetenschappelijke missie naar behoren te vervullen. Vautmans beklemtoont dat Europa innovatie moet blijven promoten en oneerlijke concurrentie door derde landen met minder bescherming vermeden moet worden. Een meerderheid van 427 tegen 172 leden bij 67 onthoudingen keurde het voorstel dinsdag goed. Over een definitief compromis moeten de parlementsleden nog onderhandelen met de lidstaten. De Belgische Europarlementsleden hopen dat de wetswijziging voor de Europese verkiezingen van mei 2019 nog doorgang kan vinden.