Europese Commissie bereidt circulaire econonomie voor

Frans Timmermans, de vicevoorzitter van de Europese Commissie, heeft een pakket wetgeving voorgesteld dat de circulaire economie moet stimuleren. Daarmee wordt de overgang beoogd naar een economisch model dat geënt is op een efficiënt gebruik van grondstoffen, meer recyclage en een beter afvalbeheer. Een voor landbouw relevante ambitie die de Europese Commissie hard wil maken, is de halvering van het voedselverlies tegen 2030. Ook zou er een herziening komen van de meststoffenverordening zodat organische en op afval gebaseerde meststoffen makkelijker een erkenning krijgen.

Het nieuwe pakket van de Europese Commissie heeft een voorgeschiedenis. In december 2014 trok vicevoorzitter Frans Timmermans een voorgestelde aanscherping van de afvaldoelstellingen in met de belofte dat hij die zou vervangen "door een meer ambitieus voorstel dat meteen de hele kringloopeconomie vat”. Een jaar later, na onder meer een twaalf weken durende openbare raadpleging, ligt het 'actieplan voor de circulaire economie' op tafel. Het omvat een reeks maatregelen die tijdens de legislatuur van de Commissie-Juncker in concrete wetteksten zullen worden gegoten. Timmermans haalde tijdens zijn presentatie alles uit de kast om critici ervan te overtuigen dat het de Commissie wel degelijk menens is met het creëren van duurzame groei en jobs.

Het centrale idee is dat Europa de overgang moet maken van een lineaire naar een circulaire economie. Dat een product op het einde van zijn levenscyclus wordt weggegooid, is niet meer van deze tijd. "We moeten kostbare hulpbronnen behouden en de economische waarde ervan ten volle benutten", legt Timmermans uit. "In de circulaire economie staan afvalvermindering en de bescherming van het milieu centraal, maar draait het ook om een diepgaande transformatie van de werking van onze gehele economie." De verschillende maatregelen kunnen de bedrijven volgens de Commissie jaarlijks 600 miljard euro besparen, wat op zijn beurt een enorm jobpotentieel met zich meebrengt.

Concreet heeft de Commissie het onder meer over het stimuleren van het 'ecologisch ontwerp' van producten zodat ze gemakkelijker hersteld en gerecycleerd kunnen worden, en maatregelen om voedingsverlies te verminderen. De aanpak tegen voedselverlies combineert een groter begrip van de houdbaarheidsmarkering met een gemeenschappelijke meetmethode voor voedselverlies en het opzetten van een kennisplatform om beste praktijken te kunnen uitwisselen.

Verder identificeren we maatregelen om de EU-wetgeving inzake afval, levensmiddelen en diervoeders te verduidelijken en het doneren van voedsel te vergemakkelijken. Iets waar de veehouderij alleen maar baat bij kan hebben, is dat Europa het beter mogelijk wil maken om voormalige voedingsproducten en bijproducten van de voedingsindustrie in de diervoederproductie in te schakelen.

Materiaal van biologische oorsprong, zoals hout, gewassen of vezels, kan worden gebruikt voor een breed scala aan producten en energiedoeleinden. Materialen van biologische oorsprong vormen niet alleen een alternatief voor producten op basis van fossiele grondstoffen, zij zijn ook hernieuwbaar, biologisch afbreekbaar en composteerbaar. Het gebruik van biologische hulpbronnen vereist echter wel dat aandacht wordt besteed aan de levenscyclus, de gevolgen voor het milieu en het duurzaam winnen ervan. In een circulaire economie zou een stapsgewijze benutting van hernieuwbare bronnen moeten worden aangemoedigd, alsook het innovatiepotentieel voor nieuwe materialen, chemische stoffen en processen.

De Commissie zal innovatie in de bio-economie ondersteunen. Verder wil ze een efficiënt gebruik van middelen van biologische oorsprong bevorderen door middel van een reeks maatregelen, zoals richtsnoeren en het verspreiden van beste praktijken voor de stapsgewijze benutting van biomassa. Het herziene wetgevingsvoorstel voor afvalstoffen bevat een streefdoel voor het recycleren van houten verpakkingsmateriaal en een bepaling om ervoor te zorgen dat bioafval gescheiden wordt ingezameld.

Om het hergebruik van water te vergemakkelijken, introduceert het EU-pakket een aantal maatregelen. Het gaat onder meer om een wetgevingsvoorstel met minimumvoorschriften voor het hergebruik van afvalwater, bijvoorbeeld voor irrigatie en de aanvulling van grondwater.

Wat recyclage betreft, heeft de Commissie concrete doelstellingen voor ogen. Ze wil tegen 2030 65 procent van het huishoudelijk afval gerecycleerd zien en 75 procent van het verpakkingsafval. Die recyclagedoelstellingen gaan minder ver dan wat een jaar geleden nog op tafel lag. Toen sprak de Commissie van een recyclagedoelstelling van 70 procent voor huishoudelijk afval en 80 procent voor verpakkingsafval. "Toch is dit pakket ambitieuzer", verdedigde Timmermans zich. "Nu proberen we de hele cirkel rond te maken, terwijl het vorige voorstel enkel de afvaldoelstellingen betrof. Nu hebben we 'targets' uitgezet die ambitieus zijn, maar ook realistisch."

Meer info: Pakket circulaire economie