"Familiale landbouw beschermen tegen agro-industrie"

Het hongerprobleem kunnen we vandaag nog oplossen. Dat zegt Hilal Elver, VN-rapporteur voor het recht op voedsel en opvolger van onze landgenoot Olivier De Schutter. "De voorwaarde is dat we ingrijpen in de vrije markt en dat we de familiale landbouw in ontwikkelingslanden beschermen tegen de agro-industrie", zo klinkt het in De Standaard. Honger heeft volgens Elver niets te maken met een tekort aan voedsel, maar met toegang tot voedsel. Het Braziliaans landbouwbeleid kan als inspiratie dienen.

Als opvolger van Olivier De Schutter als VN-rapporteur voor het recht op voedsel heeft Hilal Elver een uitgesproken mening over het hongervraagstuk. Dat de groeiende wereldbevolking enkel kan gevoed worden door een prominente rol voor grootschalige landbouw, vindt ze onzin. "Het is een mythe die zo vaak verteld wordt dat we ze nog gaan geloven ook", reageert ze. "Honger heeft niets te maken met een tekort aan voedsel. We produceren nu al genoeg voedsel om 12 miljard mensen te voeden, terwijl we met 7 miljard zijn."

Honger uit de wereld helpen wil volgens Elver vooral zeggen: een betere toegang tot voedsel. "Honger heeft te maken met geen of slechte wegen om voedsel te vervoeren, een gebrek aan opslagcapaciteit waardoor bijvoorbeeld in Afrika 40 procent van de oogst verloren gaat, en een gebrek aan koopkracht. Mensen lijden ook honger door de extreme armoede, omdat ze het voedsel niet kunnen betalen."

Maar dat een Groene Revolutie Afrika kan redden, gelooft Elver niet. "Absoluut niet. In de jaren 80 heeft die haar verdienste gehad om de productie te doen toenemen, maar wel tegen een hoge milieuprijs: het massale gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest waardoor de grond verarmde, de rivieren en de lucht vervuilden. De Groene Revolutie was dus allesbehalve duurzaam maar gericht op monocultuur, met de bedoeling om te exporteren, niet om de lokale bevolking te voeden. En het heeft ook de honger niet de wereld uit geholpen."

Elver is een vurig pleitbezorger van de kleine, familiale landbouwbedrijven. "Industriële landbouw voedt ons helemaal niet. Familiale landbouwbedrijven voeden ons. Zij produceren 70 procent van ons voedsel. Dus wat is het probleem eigenlijk? Familiale landbouw is ook niet in strijd met moderne technologie. Nieuwe technieken worden ook door hen gebruikt. Het is ook bewezen dat de opbrengst per hectare groter is en dat ze efficiënter gebruikmaken van grondstoffen zoals water en fossiele brandstoffen."

Elver waarschuwt voor multinationals die Afrika "overspoelen". Ze produceren massaal voor de export, waardoor voedsel voor de eigen bevolking in de verdrukking komt, aldus Elver. "Tegen de goedkope invoer van bijvoorbeeld melk kunnen de plaatselijke melkveehouders niet op en dus stoppen ze ermee. Door de keuze voor exportgerichte teelten moeten ze nu 35 procent van hun voedsel invoeren. En de kleine boeren trekken naar de stad waar ze geen werk vinden en dus ook geen geld hebben om eten te kopen."

"Het draait allemaal om vrije markt, vrije toegang, hoe goedkoper hoe beter en met de lokale boeren wordt geen rekening gehouden", legt Elver de vinger op de wonde. "Kijk, als je wil, kunnen we vandaag de honger oplossen. Het is ook niet zo moeilijk, maar je moet dan wel ingrijpen in de regels van de vrijhandelsmarkt. De Wereldhandelsorganisatie en internationale financiële instellingen overtuigen om hun beleid aan te passen, is het moeilijkste dat er is want zij zijn ontzettend machtig en geloven dat kapitalisme het beste is voor de wereld."

Brazilië is volgens Elver een interessant voorbeeld van hoe het beter kan. "Het beleid van voormalig president Lula en de huidige presidente Dilma is gebaseerd op enkele interessante uitgangspunten: kleine boeren krijgen toegang tot kredieten. Ze hebben programma's waardoor 48 miljoen kinderen op school te eten krijgen en waarbij het voedsel wordt geleverd door de boeren uit de buurt. Het is een extreem goed beleid, daar bestaat geen twijfel over. Maar Brazilië is ook nog een centrum van de grootschalige landbouwindustrie. Na de VS produceert is het land de grootste producent van biobrandstoffen, de Brazilianen telen het veevoeder voor Europa en China koopt er grond op. Brazilië voert een tweesporenbeleid - het is dan ook een heel groot land. Niet elk land kan dat."