FANC-rapport over vervuiling van Nete duikt opnieuw op

Een rapport van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) uit 2015 wordt opgerakeld in Gazet van Antwerpen omdat de radiologische en chemische vervuiling van de Grote Nete zorgen baart in het licht van de overstromingsgebieden die langs de rivier worden aangelegd. Gemeenteraadslid in Westerlo Rita Moons (Groen) citeert in de krant enkele passages uit het ‘syntheseverslag over het radiologisch toezicht op het grondgebied’. Geruststellend kan je ze gelet op de verwijzingen naar radiologische afwijkingen en zware metalen niet noemen.

Groen Westerlo wil dat het FANC uitleg geeft over de situatie van de Grote Nete. Gemeenteraadslid Rita Moons wijst op een syntheseverslag van het agentschap dat dateert van eind 2015, maar weer actueel wordt voor Westerlo en Mol omdat er in het kader van het Sigmaplan overstromingsgebieden aangelegd worden langs de Grote Nete. “Vooraleer er sprake kan zijn van zulke overstromingsgebieden moet de verontreiniging van de Grote Nete opgelost worden”, zegt Moons in Gazet van Antwerpen.

Via de Molse Nete komt in de Grote Nete afvalwater terecht dat geloosd wordt door Belgoprocess 2, de voormalige verwerkingsinstallatie in Mol voor de radioactieve effluenten van het Studiecentrum voor Kernenergie. Ook de zijrivieren Grote Laak en Winterbeek zijn historisch vervuild, met name door de inmiddels stopgezette fosfaatproductie van Tessenderlo Chemie.

De vrees van het Groen-gemeenteraadslid is gestoeld op een aantal passages in het FANC-rapport. Daarin lees je onder meer dat de concentraties aan radium226 nauwgezet in het oog moeten worden gehouden in de Grote Laak en de Winterbeek. Radium 266 is uitermate radiotoxisch en heeft een zeer lange fysische halveringstijd van 1.620 jaar. In de Molse Nete is de concentratie van kunstmatige radionucliden abnormaal hoog door de nucleaire bedrijfsactiviteit van de site Mol-Dessel.

Op pagina 42 van het rapport staat een passage die eveneens niet erg geruststellend is. Daarin wordt verwezen naar lozing van zware metalen: “De radiologische afwijkingen die werden waargenomen voor radium226 komen nog bovenop een probleem dat in wezen groter is, namelijk dat van een sterke chemische vervuiling met zware metalen. Hoewel de bedrijven die hun afval in deze waterlopen lozen grote inspanningen hebben gedaan op het gebied van afvalwaterbehandeling om hun radiologische impact op de ecosystemen te verminderen en de fosfaatproductie in Tessenderlo werd stopgezet, moet de erfenis van hun lozingen nog steeds worden gesaneerd.”

Zelfs al dient dit oppervlaktewater niet voor de productie van drinkwater, toch kunnen nefaste biologische effecten volgens het FANC niet volledig worden uitgesloten. Het water stroomt immers door woon- en landbouwzones die lokaal, vooral chemisch, verontreinigd kunnen zijn, “met risico op overdracht in de voedselketen”. In de toekomst zou het FANC de aanvoer van chemische en radioactieve contaminanten in het Netebekken graag verminderd zien.

Eerder deze maand raakte bekend dat de Vlaamse overheid de historische verontreiniging van de Winterbeek samen met Tessenderlo Chemie aanpakt. De werken starten dit jaar en duren tot 2021. De beekbodem is het sterkst verontreinigd met zouten en zware metalen zodat die over een 17 kilometer lang traject verwijderd wordt. Waar mogelijk worden ook de oevers aangepakt. Om de risico's van een restverontreiniging te beperken, kunnen na de saneringswerken voor sommige percelen gebruiksadviezen geformuleerd worden. In afwachting van de sanering gold al het advies om bijvoorbeeld geen vee te laten grazen in de zone van 15 meter langs de oever en er evenmin gewassen te verbouwen.