Fruitoogst is door één ijskoude nacht gedecimeerd
Om meer inzicht te krijgen in de gevolgen van de forse vriestemperaturen in de nacht van 19 op 20 april deden Boerenbond en het Proefcentrum Fruitteelt een bevraging waarop bijna 300 fruittelers reageerden. Collectief schatten zij dat 78 procent van de appeloogst, 82 procent van de kersenoogst en 63 procent van de perenoogst in enkele uren tijd verloren is gegaan. Tijdens de persvoorstelling van fruitvakbeurs Werktuigendagen verschafte pcfruit-onderzoeker Tom Deckers een sprankeltje hoop met de opsomming van andere belangrijke teeltgebieden die in de klappen delen. Alleen zijn de opbrengstverliezen in eigen land zo groot dat de kans volgens Boerenbond heel klein is dat een betere prijs dit zal kunnen compenseren.
Bijna 300 fruittelers reageerden op de vraag van Boerenbond en het Proefcentrum Fruitteelt om de schade door de nachtvorst van vorige week in te schatten. Meer dan de helft van de antwoorden kwam van fruittelers uit Haspengouw, een kwart uit het Hageland en de andere antwoorden kwamen van fruittelers uit het Waasland, de Antwerpse Kempen, het Pajottenland en de Westhoek. De opbrengstverliezen verschillen sterk naargelang de teelt. Het grootst zijn ze in kersenplantages (-82%). Ook de appeloogst lijkt grotendeels verloren (-78%) terwijl de perenoogst het er iets beter vanaf brengt (-63%).
Specifiek voor conference-peren gelooft pcfruit-onderzoeker Tom Deckers in de slaagkansen van een behandeling met het plantenhormoon gibberelline. Dat is een natuurlijk hormoon dat de fruitboom zelf aanmaakt, maar onvoldoende om de door nachtvorst gekwetste jonge vrucht te doen uitgroeien tot een mooie peer. Door de natuur een handje te helpen met een bespuiting zou een deel van de conference-oogst gered kunnen worden. Voor de consument zou de enige en niet eens nare herinnering aan de vorstschade zijn dat de peer pitloos is. Voor Doyenne-peren heeft deze ‘truc’ niet het verhoopte effect zodat Deckers voor deze peer de gevolgen van de vorst “dramatisch” noemt.
In de appelteelt hebben triploïde variëteiten zoals jonagold en boskoop de grootste schade opgelopen omdat de bomen in volle bloei stonden. “Hopelijk kan de latere bloesem op eenjarig hout nog voor een beperkte oogst zorgen”, zegt onderzoeker Deckers. Maatregelen voor teeltbescherming hebben in de verschillende teelten meestal geloond. Op beschermde percelen zijn de verliezen kleiner: 56 procent voor kersen, 50 procent voor appels en 37 procent voor peren. In de appel- en perenplantages is beregening de meest gebruikte beschermingsvorm. Bescherming in de kersenplantages gebeurt hoofdzakelijk met vuurpotten. Sommige fruittelers combineren meerdere technieken.
“Spijtig genoeg is het in de praktijk niet mogelijk om in alle fruitpercelen beschermingsmaatregelen te nemen. De meeste fruittelers kunnen maar op een klein deel van het areaal beschermende maatregelen nemen”, zegt Boerenbond-consulent fruitteelt Annelies Coussé. En zelfs op beschermde percelen is dus nog altijd schade omdat de beschermingssystemen hun beperkingen hebben. “Het veiligste is beregening”, weet Tom Deckers, een ervaren onderzoeker van het Proefcentrum Fruitteelt. “Naargelang de vriestemperatuur hadden paraffinepotten op sommige plaatsen voldoende en op andere onvoldoende effect. Belangrijke schade treedt pas op bij twee graden onder nul, maar min zes graden maak je met vuurpotten niet goed. Het vriest dan nog altijd drie graden in de boomgaard.” Voor vorstschade van vergelijkbare ernst en omvang moet Deckers teruggaan tot het jaar 1991.
Door de aankondiging van nachtvorst stonden de zenuwen vorige week strak gespannen bij fruittelers. Bij temperaturen tot zes graden onder nul in de Haspengouwse fruitstreek bleek schade onvermijdbaar. De stemming in de sector is nu bedrukt. Een schrale troost is dat de Vlaamse fruittelers niet de enigen zijn die een moeilijke periode doormaken. Collega-fruittelers in onder meer Frankrijk, Duitsland, Nederland, Noord-Italië en Hongarije maken precies hetzelfde mee. Hoe groot de schade is in Polen, met voorsprong de grootste appelproducerende EU-lidstaat, blijft vooralsnog onduidelijk. “De bloei was er minder ver gevorderd dan bij ons”, weet Deckers, en dat speelde in hun voordeel.
Niettemin staat het vast dat er in Europa minder fruit op de markt zal komen, wat gunstig kan zijn voor de prijs die de producenten ontvangen. “Een gereduceerde oogst kan ook voor een inkomen zorgen”, spreekt fruitonderzoeker Tom Deckers de telers moed in. Bij Boerenbond zijn ze daar realistisch over: “Welke richting de fruitprijs uitgaat, is nu nog onduidelijk. Gezien de grote verliezen in eigen regio is de kans heel klein dat een betere prijs per kilo het opbrengstverlies kan compenseren. De vaststellingen voor appel, peer en kers gelden bij uitbreiding ook voor vollegrondsaardbeien.
Boerenbond en ABS hebben aan minister Schauvliege gevraagd om na te gaan of het volgens het KMI om een uitzonderlijk weersfenomeen gaat en of de schadedrempels voor een mogelijke tussenkomst van het rampenfonds bereikt zijn.
