Grasland belangrijk wapen in klimaatstrijd

Onder grasland kan je een aanzienlijke hoeveelheid koolstof opslaan. Hoe langer het grasland aanligt op hetzelfde perceel – waarbij je de zode alleen vernieuwt indien nodig, bij voorkeur door een oppervlakkige grondbewerking – hoe meer koolstof opgebouwd wordt. Dat schrijft Boerenbond op zijn website. Bij een matig intensief graslandbeheer, waarbij de grasstoppel en de graswortels voldoende kans krijgen om te ontwikkelen, wordt het meeste koolstof opgebouwd. Het Vlaamse landbouwareaal bestaat voor 30 procent uit grasland. 

In de strijd tegen de opwarming van het klimaat en het streven naar een zo lage mogelijke uitstoot van CO2, kan grasland een belangrijk wapen zijn. Grasland kan meer koolstof opslaan dan akkerland, omdat er constant organisch materiaal aangevoerd wordt in de vorm van wortels en grasresten en doordat de grond niet intensief bewerkt wordt. Hoeveel precies hangt onder meer af van de bodemtextuur: kleibodems houden bijvoorbeeld meer koolstof vast dan zandige bodems. Ook het klimaat speelt een rol: temperatuur en neerslag beïnvloeden hoe snel organische stof in de bodem afgebroken wordt. 

Op zijn website maakt Boerenbond een onderscheid tussen blijvend grasland, percelen die minimaal 5 opeenvolgende jaren aangehouden worden als grasland, en tijdelijk grasland, van vier jaar of jonger. Blijvend grasland slaat logischerwijs meer koolstof op dan tijdelijk grasland. In de praktijk komt op veel percelen ook wisselbouw voor, waarbij grasland en akkerbouwgewassen elkaar afwisselen. Dat leidt tot een opeenvolging van koolstofopbouw en -afbraak. Voordelen van wisselbouw zijn onder meer het bemestingseffect, het aanleveren van een betere bodemstructuur en -kwaliteit en het helpen voorkomen van problemen met fytoresistentie.

Ook de uitbating van grasland speelt een rol in de effectiviteit van de koolstofopslag. Zo leidt grazen dankzij de koolstofrecyclage van de grazers tot een hogere koolstofopbouw dan wanneer het perceel uitsluitend gemaaid wordt. Bij begrazing ontwikkelt het gras ook een uitgebreider wortelstelsel en geeft het een betere stoppel. Bij maaien verdwijnt een groot deel van de koolstof via hooi of silage. Ook de intensiteit van de uitbating heeft een invloed. Zowel een te intensief als te extensief beheer kan de koolstofbouw onder grasland afremmen. Voor een optimaal graslandbeheer wordt uitgegaan van eeen veebezetting van twee grootvee-eenheden per hectare per jaar of een drogestofopbrengst van tien ton per jaar per hectare.

Als laatste speelt ook de bemesting haar rol. Wanneer je dierlijke mest toepast, wordt er meer koolstof opgebouwd onder grasland dan wanneer je louter mineraal bemest. Ook op akkerland kunnen maatregelen de koolstofvoorraden in de bodem overigens beïnvloeden. Wanneer je oordeelkundig materialen toedient die rijk zijn aan stabiele organische stof zoals compost en stalmest, tijdig een groenbedekker inzaait waar mogelijk en gewasresten zoals stro inwerkt, kan je op relatief korte termijn het koolstofgehalte in de bodem verhogen of tenminste op peil houden.