Hagen en houtkanten zijn meer waard dan je denkt!

Hagen en houtkanten worden vaak als een last gezien op landbouwbedrijven. Ze kunnen echter tal van diensten leveren die nuttig kunnen zijn voor de bedrijfsvoering. Een greep uit de mogelijkheden: brandhout, houtsnippers als stalstrooisel, opbrengst van noten of fruit, houtig materiaal dat erg geschikt is voor compostering, kweekplaats voor natuurlijke plaagbestrijders, windscherm voor gewassen of voor het vee, landschapsverbetering, enz. Binnen het project ‘Shelternet’ gaan Inagro en ILVO op zoek naar praktisch haalbare toepassingen, en willen ze mogelijke wettelijke obstakels blootleggen. Hun onderzoek start bij het bevragen van landbouwers over hun ervaringen met houtkanten.

Hagen en houtkanten zijn vaak voorkomende landschapselementen in de meeste delen van het Europese platteland. Op veel plekken verdwijnen de bomen en struiken en nieuwe aanplantingen zijn eerder zeldzaam. Dat is om een aantal redenen (b.v. landschap en biodiversiteit) jammer, maar wel begrijpelijk omdat de houtkanten nog weinig functioneel zijn voor land- en tuinbouwers. Fossiele brandstoffen verliezen hun aantrekkingskracht, maar in de zoektocht naar duurzamere alternatieven wordt zelden gedacht aan het hout dat langs landbouwpercelen weelderig groeit. Het Agrobeheercentrum Eco² tracht daar wel verandering in te brengen, en met succes zoals in Bocholt. 

Voor de mechanisering en schaalvergroting in de landbouw hadden hagen en houtkanten een economische functie. Om de acht tot tien jaar werden de bomen gekapt en werd het hout gebruikt als brandstof, of voor andere toepassingen. Dat kan nu nog, menen het Vlaams landbouwonderzoeksinstituut ILVO en het West-Vlaamse praktijkcentrum Inagro. Behalve brandhout zien zij zelfs nog veel meer toepassingen: twijgjes als voeder voor het vee, houtkanten als beschutting voor de koeien, hagen als natuurlijke scheiding tussen een landbouwperceel en een waterloop of tussen een biologisch en gangbaar landbouwperceel, bomen en struiken ter verfraaiing van het landschap, eventueel voor het kunnen oogsten van noten of ander fruit, enz.

Hier en daar zullen er al Vlaamse boeren en tuinders zijn die op hun bedrijf handig gebruikmaken van één of meerdere ecosysteemdiensten die een haag of houtkant kan opleveren. Als dat zo is, dan vernemen ILVO en Inagro dat graag via een korte enquête. “Binnen het project ‘Shelternet’ willen we zoeken naar methodieken en diensten die in de praktijk toepasbaar, haalbaar en gewenst zijn. We gaan ook de wettelijke bottlenecks blootleggen en zoeken naar oplossingen”, legt Inagro-onderzoek Thomas Van Loo uit. “Door kennis en ervaringen uit te wisselen tussen landbouwers in Vlaanderen, maar ook met de landbouwers, onderzoekers en andere belangstellenden uit de in totaal elf deelnemende landen willen we manieren vinden om hagen en houtkanten een plek te geven in een moderne landbouwbedrijfsvoering.”

Inagro en ILVO zouden het erg waarderen als landbouwers met hagen of houtkanten op hun bedrijf eventjes tijd willen nemen om deze vragenlijst te beantwoorden. Kies rechts bovenaan de webpagina ‘Nederlands’ als taal.