Hard labeur op boerderij neemt arbeidsvreugde niet weg

De Vlaamse landbouwer leeft voor zijn werk. Dat is het minste wat je kan zeggen bij het zien van de resultaten van een enquête bij 900 Vlaamse landbouwers in opdracht van Bayer CropScience. Gemiddeld worden er 66 uur per week geklopt maar ten koste van het arbeidsplezier gaat dat niet. Een buitenstaander beseft zeer goed dat de boerenstiel hard labeur is want de Vlaming die zelf 38 uur per week werkt, vermoedde wel dat een landbouwer een (meer dan) 60-uren-werkweek heeft. Hoewel Dag van de Landbouw nu zondag nodig is om te tonen hoe het er op een moderne boerderij aan toe gaat, heeft een Vlaming wel wat basiskennis landbouw. Zo schat acht op de tien respondenten de oogstperioden van granen en asperges correct in.

Bayer CropScience, een toeleverancier aan landbouw die internationaal actief is, heeft in augustus 900 Vlaamse landbouwers en 1.000 Belgen bevraagd. Onderzoeksbureau iVOX voerde de enquête uit zodat het met de representativiteit wel goed zit. De ondervraagde landbouwers vormen een mooie dwarsdoorsnede van de landbouwpopulatie: negen op de tien komt uit een landbouwersgezin, driekwart is een man, 96 procent is eigenaar van de boerderij, één op drie deed hogere studies en dat aandeel loopt bij de jonge boeren op tot 60 procent, net geen 13 procent is jonger dan 35 jaar. “De boerderij wordt van generatie op generatie doorgegeven. Vrijwel altijd is een Vlaamse landbouwer eigenaar van de hoeve maar door de huidige economische toestand worstelt hij soms met de vraag of hij wel eigenaar kan blijven in de toekomst”, becommentarieert Bayer.

Al die landbouwers hebben gemeen dat ze flink de handen uit de mouwen steken om al het werk op de boerderij gedaan te krijgen. Gemiddeld telt hun werkweek 66 uur, ook al omdat het werk in het weekend niet stilvalt. Eén op de drie Vlaamse landbouwers werkt in het weekend gewoon door en een even groot aantal neemt zelfs nooit een dag vakantie. Vier op de tien werkt op zaterdag maar probeert de zondag vrij te houden. Slechts 27 procent van de land- en tuinbouwers slaagt er in meer dan een week vrijaf te nemen.

Dat het werken geblazen is op de boerderij weet de Vlaming, die zelf 38 uur per week werkt en gemiddeld 30 vakantiedagen geniet, maar al te goed. Landbouwers lijken er zelf niet mee in te zitten want een overdonderende 92 procent zegt plezier te beleven aan het werk op de boerderij. “Veel landbouwers geven aan dat hun beroep hun hobby is. Ondanks de hoge werkdruk en alle moeilijkheden heeft men geen spijt van de beroepskeuze en bijna de helft van de ondervraagden wil zijn activiteiten zelfs nog uitbreiden”, vertelt Marc Sneyders, hoofd duurzaamheid bij Bayer CropScience België.

Een andere keuze dan zeven op zeven werken is er gewoonweg niet als er dieren op het bedrijf zijn. Tenzij een landbouwer beseft dat hij het werk al eens moet durven uitbesteden. Tijdens de schaarse vrije dagen wordt het werk in 65 procent van de gevallen opgevangen door een familielid. Eerder uitzonderlijk doet een Vlaamse landbouwer beroep op een ‘professionele vervangboer’. Vandaag spendeert de doorsnee Vlaamse landbouwer het merendeel van zijn tijd nog steeds aan het werken in de stal of op het veld. Administratie slokt wel steeds meer van zijn tijd op.

In de toekomst verwacht een landbouwer niet meteen minder te werken, maar wel slimmer. Twee derde van de landbouwers ziet innovatie en technologie als dé impuls om de landbouw op een duurzame manier te ontwikkelen. De lage verdiensten in de landbouw lijken geen grote rem te zetten op die evolutie. Terwijl momenteel nog maar 17 procent van de landbouwers op het eigen bedrijf gebruikmaakt van precisielandbouw wil een derde van de ondervraagden dat in de nabije toekomst meer gaan doen. Technologieën die hoog op het verlanglijstje staan, zijn GPS, computergestuurde klimaatregeling in de stal of loods en (weer)apps voor de smartphone.

Landbouwers vinden de eigen sector meer vernieuwend dan onderwijs, overheid, bouw en horeca. Niet alle Vlamingen zien dat ook zo. Ongeveer de helft van de 600 Vlamingen uit de publieksbevraging van 1.000 Belgen vindt dat de landbouw vernieuwingen eerder gestaag implementeert. Gevraagd naar duurzaamheid zegt 88 procent van de landbouwers dat het een belangrijk thema is en 61 procent gelooft dat de focus op duurzame landbouwproductie nog zal vergroten. Voor één op de tien mag die voortdurende evolutie ophouden. Zij hebben het gevoel dat iedereen zich wil moeien met de manier waarop zij hun job uitoefenen.

Marc Sneyders van Bayer merkt op dat precisielandbouw de sector zal helpen om meer en veiliger te produceren met minder inputs (gewasbescherming, kunstmest, enz.). “Vroeger kende een boer al zijn dieren en elke hoek van zijn perceel. Door de huidige schaal van landbouw is dat niet meer mogelijk maar precisielandbouw maakt het (opnieuw) mogelijk om tot op 1 centimeter nauwkeurig te werken.” Deze manier van werken past perfect in de visie van Bayer op duurzame ontwikkeling in de landbouw. Het bedrijf levert landbouwers zaden alsook chemische en biologische gewasbeschermingsmiddelen en investeert steeds meer in dienstverlening aan landbouw.

Wat Bayer over de boerenstiel geleerd heeft uit de enquête vat Sneyders als volgt samen: “Landbouwer zijn dat is je job met veel passie doen, hard werken, niet veel verdienen en toch bereid zijn om in de toekomst met nieuwe technologie te werken en op een duurzame manier produceren.”