Hogan onder de indruk van praktijkonderzoek fruitteelt
Op uitnodiging van Limburgs gedeputeerde Inge Moors brachten Europees landbouwcommissaris Phil Hogan en Vlaams landbouwminister Joke Schauvliege een bezoek aan het Proefcentrum Fruitteelt in Kerkom. Hogan was zichtbaar gecharmeerd door de hands-on aanpak van de onderzoekers. Niet alleen kunnen fruittelers zich ter plekke informeren over bijvoorbeeld nieuwe variëteiten en gewasbescherming, het proefcentrum gaat ook de boer op voor een brede waaier aan dienstverlening. Dat zou niet mogelijk zijn zonder middelen van de provincie, Vlaanderen en Europa. Directeur Dany Bylemans rekent voor dat van alle projectmiddelen (3,5 miljoen euro per jaar) minstens de helft van de EU komt. “We moeten vaker durven zeggen wat Europa goed doet”, valt minister Schauvliege hem bij.
Europees landbouwcommissaris Phil Hogan verruilde maandag zijn traditionele werkomgeving in Brussel voor het pittoreske Kerkom nabij Sint-Truiden. Niet om van het Haspengouwse landschap te genieten, wel om er samen met Vlaams landbouwminister Joke Schauvliege een werkbezoek aan het Proefcentrum Fruitteelt te brengen. Ze werden uitgenodigd door Inge Moors, voorzitter van het proefcentrum en tevens Limburgs gedeputeerde van Landbouw. Moors wou beide excellenties tonen hoe de overheidssteun concreet vertaald wordt naar onderzoek dat “effectieve verbeteringen kan betekenen voor de fruitteelt en bijdraagt aan een duurzamer platteland”.
Al in 1943 waren onderzoekers van het Opzoekingsstation van Gorsem actief in de regio om de teelttechniek van fruittelers te verfijnen. “Vandaag is het Proefcentrum Fruitteelt een internationaal gerespecteerde onderzoekspartner”, zegt de voorzitter. Het onderzoek naar hardfruit (appel en peer) en kleinfruit (aardbei, kers, framboos, enz.) is gecentraliseerd op één plek. “Vandaag tellen we 58 hectare aan proeftuinen voor onder meer appel, peer, kers, aardbei, abrikoos, framboos, bes en wijndruiven”, vertelt directeur Dany Bylemans. Het Proefcentrum Fruitteelt kan rekenen op een 100-tal medewerkers, waarvan de helft wetenschappers en voorlichters.
Bylemans is trots op de vertaalslag die pcfruit maakt van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Via toegepast onderzoek en voorlichting, zowel in groep als individueel, komt de wetenschappelijke kennis bij fruittelers terecht. De praktijkonderzoekers gaan best ver in hun ondersteuning van producenten wanneer ze voelen dat goede landbouwpraktijken een duwtje in de rug nodig hebben. De directeur geeft de problematiek van waterverontreiniging door gewasbeschermingsmiddelen als voorbeeld. Op pcfruit wordt puntvervuiling door rest- en reinigingsvloeistof uit een spuitmachine vermeden met een biofilter die al acht jaar zijn effectiviteit bewijst. Je kan telers blijven wijzen op het nut ervan, of je kan zoals pcfruit bij fruittelers workshops organiseren en hen leren hoe ze een biofilter (aaneenschakeling van cubi-containers gevuld met organisch materiaal, nvdr.) kunnen bouwen met behulp van doe-het-zelf-materialen. Telers die de workshops gemist hebben, kunnen zich informeren aan de hand van een brochure en een YouTube demonstratievideo.
De milieudruk door gewasbescherming verkleinen, is voor het Proefcentrum Fruitteelt een belangrijk thema in het onderzoek en de voorlichting. Tim Beliën geeft uitleg bij het onderzoek naar nuttige insecten: “Binnen het Europese onderzoeksproject ‘BIOCOMES’ rond biologische gewasbescherming gaan we bijvoorbeeld na welke sluipwespen we kunnen aantrekken door de aanplanting van een gemengde haag. Sluipwespen kunnen ons helpen om schadelijke bladluizen in de fruitplantage te bestrijden. We ontwikkelen als het ware een ‘biologisch leger’ om plaaginsecten te bestrijden. Bladluizen zijn de vijanden van fruittelers. Wij gaan na hoe we van de vijand van onze vijand, de sluipwesp dus, de beste vriend van fruittelers kunnen maken.”
Binnen een geïntegreerde aanpak van ziekten en plagen wint biologische gewasbescherming nog altijd aan belang, zeker in de fruitteelt. Chemische gewasbeschermingsmiddelen blijven nodig om ziekten en plagen een halt toe te roepen wanneer andere methoden geen soelaas bieden. De kunst is dan om die chemische stoffen zoveel mogelijk op de fruitboom aan te brengen, en niet te laten verwaaien naar de omgeving. Ook daar kan het Proefcentrum Fruitteelt bij helpen met een verticale spuitwand die een adequate afstelling van de spuitmachine toelaat. EU-commissaris Hogan maakte een demonstratie mee, en zag dat het goed was nadat de maximale spuithoogte beter afgesteld werd op de hoogte van fruitbomen. Vorig jaar is de afstelling van 200 spuitmachines geperfectioneerd met behulp van de verticale meetwand van pcfruit.
Uitgezonderd wat aardbeien in het zuiden van Ierland wordt er in het thuisland van de EU-commissaris niet veel fruit geteeld. Hogan volgde dan ook geïnteresseerd de hele rondleiding op pcfruit die hem ook langs regenkappen voor aardbeien en een verwarmde serre voor kleinfruit bracht. Haspengouw is van oudsher een regio waar aardbeien in volle grond worden geteeld, maar beschutte teelt van aardbei is in opmars. Zelfs in beter controleerbare teeltomstandigheden blijft rassenkeuze belangrijk. Variëteitenonderzoek is dan ook een vaste waarde in het praktijkonderzoek. Verschillende soorten aardbeien maar ook kersen, frambozen, kiwibessen en ander kleinfruit worden getest op productiviteit, ziekteweerstand, kleur, uitstalleven, oogsttijdstip, enz. “We beproeven een 60-tal aardbeienrassen en meer dan 100 appelrassen”, zegt directeur Dany Bylemans. “Naar de ideale appel en peer ben ik na 32 jaar onderzoek nog steeds op zoek”, grapt Jef Vercammen, verantwoordelijk voor de proeftuin pit- en steenfruit.
Zowel het praktijkonderzoek als de voorlichting van fruittelers zijn financieel enkel haalbaar dankzij de steun van de overheid. De provincie Limburg, Vlaanderen en Europa doen hun duit in het zakje. De werking van het Proefcentrum Fruitteelt wordt voor ongeveer de helft met projectmiddelen gefinancierd. “Van die 3,5 miljoen euro is minstens de helft rechtstreeks (Horizon 2020 onderzoeksprogramma, Interreg-projecten, …) of onrechtstreeks (GMO-middelen, plattelandsbeleid) afkomstig van de EU”, verduidelijkt Bylemans. De directeur en voorzitter van pcfruit grepen het bezoek van Hogan dan ook aan om hem expliciet te bedanken voor de Europese steun, “en om te tonen dat het geld goed besteed wordt”. Inge Moors hoopt zo de Europese Commissie en de Vlaamse regering ervan te overtuigen dat hun steun noodzakelijk blijft om de toekomst van de fruitsector veilig te stellen. Fruitteelt vertegenwoordigt in Limburg een productiewaarde van bijna 140 miljoen euro, maar de sector heeft het moeilijk door de Russische handelsboycot en een opeenvolging van klimatologische tegenslagen. Gedeputeerde Moors liet dan ook niet na om de precaire financiële situatie op vele fruitteeltbedrijven onder de aandacht van Hogan te brengen.
Na afloop van de rondleiding genoten EU-commissaris Phil Hogan en Vlaams minister Joke Schauvliege van Limburgse vlaai, die haast net zo typerend is voor de provincie als de alomtegenwoordige fruitteelt. Hogan drukte zijn appreciatie uit voor het praktijkonderzoek dat in Kerkom gebeurt. En hij was duidelijk zeer te spreken over de nauwe samenwerking tussen onderzoekers en telers. “Fruittelers maken keuzes in hun bedrijfsvoering op basis van de kennis die hier vergaard en verspreid wordt. Dit onderzoeksmodel zou ik graag uitdragen naar andere lidstaten”, aldus de EU-commissaris, die volop bezig is met de krijtlijnen voor het nieuwe landbouwbeleid na 2020. Eind november zal daarrond een eerste officiële mededeling gebeuren. De officiële wetsvoorstellen volgen pas nadat de mist rond het nieuw meerjarig financieel kader opgetrokken is. Hogan stelt “een evolutie, geen revolutie” in het vooruitzicht. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid moet naar verluidt eenvoudiger worden, en nog meer de kaart trekken van vergroening.
Voor de rondleiding had landbouwminister Joke Schauvliege de EU-commissaris geïnformeerd over een aantal voor Vlaanderen belangrijke elementen uit het Europese landbouwbeleid. De Vlaamse overheid zou ook na 2020 graag met de steun van Europa blijven inzetten op innovatie. De steunverstrekking via producentenorganisaties, naar het voorbeeld van de GMO-gelden in de fruitsector, zou de minister graag kopiëren naar andere deelsectoren. Bijvoorbeeld in de varkenshouderij zijn nu ook producentenorganisaties actief, maar zij beschikken niet over de middelen voor het uitrollen van een heel actieprogramma ten voordele van de leden. Alleen bij de opstart krijgen ze een duwtje in de rug van Vlaanderen en Europa. Als fruitteler en bestuurslid van pcfruit maakte Karel Vaes de EU-commissaris duidelijk dat met de centen van de gemeenschappelijke marktordening (GMO) in de verschillende landen verschillende accenten gelegd moeten worden omdat de fruitkolom nu eenmaal niet overal hetzelfde georganiseerd is. Even belangrijk vindt hij dat Europa blijft investeren in het versneld aanpassen van fruitteelt aan de wensen van consument en maatschappij.
Bij het overleg met Hogan en Schauvliege waren naast de directie en de fruittelers-bestuurders van het proefcentrum ook de Belgische Europarlementsleden Ivo Belet en Tom Vandenkendelaere aanwezig. Belet (CD&V) heeft er mee voor gezorgd dat de EU-commissaris tijd vrijmaakte voor een bezoek aan pcfruit. Zijn partijgenoot Vandenkendelaere volgt als lid van de landbouwcommissie in het Europees Parlement de financiële en inhoudelijke discussie rond het nieuwe GLB van nabij op. Vooral budgettair staat Hogan voor een lastige opgave, beseft het Europarlementslid, omdat defensie, migratie en andere beleidsdomeinen meer middelen vragen. Aan inkomstenzijde gaapt door de Brexit een gat dat de lidstaten ofwel financieel moeten dichtfietsen, ofwel beleidsmatig moeten oplossen door in te stemmen met een minder hoog ambitieniveau van de EU. Eerst is het aan Hogan om zijn collega-commissarissen in Brussel te overtuigen van het belang van landbouw in politiek erg onzekere tijden.
Bekijk hier de foto's van het hoog bezoek aan het Proefcentrum Fruitteelt.
