Hongerige insecten bedreigen wereldwijd graanoogsten

Door klimaatverandering zullen hongerige insecten een groter deel van de belangrijkste voedselgewassen in de wereld verorberen. “Vooral de graanproductie in Europa zal worden geraakt”, zeggen Amerikaanse wetenschappers in het vakblad Science. Ze waarschuwen voor voedseltekorten en stijgende voedselprijzen. “Bij elke graad temperatuurstijging zullen ze 2,5 procent extra opeten van de graan-, maïs- en rijstoogsten in de wereld.”

Volgens Amerikaans onderzoek zal de opwarming van de aarde leiden tot een toename van het aantal insecten die zich voeden met graan, maïs en rijst. “Bij hogere temperaturen neemt bovendien de snelheid van hun stofwisseling toe, waardoor ook hun behoefte aan voedsel toeneemt”, klinkt het. “Bovendien komen er meer schadelijke insecten, zoals bladluizen, en ze eten meer.”

De voorspelde verliezen zijn niet gelijk verdeeld over de wereld: ze zijn het grootst in de gematigde klimaatzone. Bij een opwarming van twee graden Celsius - ten opzichte van de gemiddelde temperatuur aan het einde van de vorige eeuw - zullen de verliezen bij Europese graanoogsten met 50 tot 100 procent toenemen. “De verliezen kunnen oplopen tot 16 miljoen ton per jaar”, zegt onderzoeker Curtis Deutsch, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Washington. De Europese graanproductie bedraagt nu 116 miljoen ton. In de tropen, waar de temperaturen al optimaal zijn voor veel insecten, zullen de effecten minder sterk zijn omdat de groei van de aantallen daar door opwarming zal afnemen.

Wanneer de temperatuur met twee graden stijgt, zullen de productieverliezen wereldwijd met tientallen procenten oplopen. Om dat tegen te gaan zullen boeren in de verleiding komen meer pesticiden te gebruiken, schrijven de onderzoekers. “Met het risico dat dit ten koste gaat van volksgezondheid en milieu. En met het gevaar dat gewassen resistentie ontwikkelen tegen bestrijdingsmiddelen”, waarschuwen de wetenschappers. “Maar ook al worden oogstverliezen beperkt door ruimer gebruik van pesticiden en genetische modificatie van gewassen, plaaginsecten zullen de winnaars zijn”, zegt medeauteur Rosamond Naylor, hoogleraar aan de Stanford-universiteit. Hij verwacht dat voedselprijzen zullen stijgen en de voedselzekerheid voor de armen zal afnemen.

Volgens de Amerikaanse berekeningen kunnen de verliezen bij de graanoogsten in bijvoorbeeld Nederland - nu zo'n 11.000 ton bij een opbrengst van 217.000 ton - bij twee graden opwarming oplopen tot 17.000 ton. In de ongunstigste calculatie verdubbelt het verlies. "Een schokkende boodschap", reageert evolutionair bioloog Bart Pannebakker van Wageningen Universiteit. Hij wijst er wel op dat de onderzoekers hun bevindingen baseren op computermodellen waarmee ze alleen keken naar de effecten van plaaginsecten. De gevolgen van klimaatverandering voor de groei van planten zijn niet in de calculaties meegenomen.

“Onze schattingen van de schade door insecten komt bij de verwachte afname van opbrengsten door verminderde plantengroei”, zegt onderzoeker Curtis Deutsch. "Die twee effecten kun je waarschijnlijk bij elkaar optellen." Het oprukken van plaaginsecten moet volgens Deutsch los worden gezien van de verminderde aantallen insecten in Europese natuurgebieden. “Plaaginsecten maken slechts een klein deel uit van de insectenpopulaties in de wereld. De afname van aantallen insecten houdt onder meer verband met het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw.”