Interreg maakt baanbrekend irrigatieproject mogelijk

Gewassen hebben water nodig om te groeien maar de klimaatverandering zal ons drogere zomers brengen. Om de landbouw te wapenen tegen een verdroging van de bodem tilt een bijzonder Interreg-project irrigatie naar een ongekend niveau. Met de steun van Europa, Vlaanderen, Nederland en de provincie West-Vlaanderen starten bij groenteverwerker Ardo en bierbrouwer Bavaria binnenkort werkzaamheden die moeten resulteren in een verdeling van hun gezuiverd afvalwater naar het omliggend landbouwgebied. In Ardooie wordt het afvalwater van Ardo gestockeerd in een bufferbekken en van daaruit via een ondergronds leidingnetwerk naar de omliggende percelen verdeeld. Proefcentrum Inagro polst momenteel naar de interesse van alle landbouwers in het projectgebied. Als zij enthousiast zijn, kan er maximaal 670 hectare landbouwgrond geïrrigeerd worden.

Hoewel het in ons land niet aan neerslag ontbreekt, is grondwater toch een schaars goed. Als burger word je daar pas mee geconfronteerd wanneer de overheid in een gortdroge zomer vraagt om zuinig om te springen met water. Bedrijven zijn met de problematiek beter bekend omdat zij al lang niet meer ongelimiteerd grondwater kunnen oppompen. Vooral in het zuiden van West-Vlaanderen wordt grondwater stilaan een schaars goed want het grondwaterpeil is daar al 100 meter gedaald. Dat is vooral te wijten aan de voedings- en textielindustrie die sterk verankerd is in de kustprovincie en in het verleden veel grondwater gebruikt heeft voor het productieproces. Ondertussen zijn beide sectoren reeds grotendeels overgeschakeld op alternatieve waterbronnen en kan het grondwaterpeil zich, weliswaar langzaam, herstellen.

Gelukkig is men vooruitziend, en beseft men dat de zomers steeds droger zullen worden door de klimaatverandering. Als we niets doen, dan komt er namelijk een dag dat er te weinig grond- en oppervlaktewater beschikbaar is om de landbouwgewassen te beregenen. Dankzij een Interreg-project in de Vlaams-Nederlandse grensregio kunnen landbouw en voedingsindustrie daar samen op anticiperen. Voortaan zal gezuiverd afvalwater van de industrie rechtstreeks aangewend kunnen worden voor irrigatie. Grensoverschrijdend gaat het over in totaal 1,6 miljoen kubieke meter water dat hergebruikt kan worden in de landbouw.

Oppervlaktewater gebruiken voor irrigatie kan toch al veel langer, zal je je misschien afvragen. Klopt, en daarom vragen we aan Charlotte Boeckaert van het Vlaams Kenniscentrum Water wat de grote nieuwigheid van dit project precies is. Projectcoördinator Boeckaert: “Het afvalwater van bierbrouwer Bavaria en groenteverwerker Ardo wordt rechtstreeks aangewend voor irrigatie van het omliggend landbouwgebied. Dat is nieuw en had de toelating nodig van diverse overheidsinstanties want dat water bevat nog nutriënten, een beperkte hoeveelheid stikstof en fosfor. De afspraak is dat het watervolume gemeten wordt zodat aan de Mestbank doorgegeven kan worden hoeveel nutriënten via deze weg aan de planten worden toegediend. In de oude situatie, waarbij gezuiverd afvalwater geloosd werd in het oppervlaktewater en bij wijze van spreken vijf meter verder weer werd opgepompt door de landbouwer, stelde dit probleem zich niet. De oude situatie is echter arbeidsintensief en tijdrovend. Met de nieuwe aanpak zal bovendien accurater worden geïrrigeerd, op basis van de behoefte van het gewas en rekening houdend met het bodemtype en de klimatologische omstandigheden. Inagro ontwikkelt hiervoor een irrigatieinstrument.”

Die ‘rechtstreekse verdeling’ van oppervlaktewater zoals Boeckaert het omschrijft, heeft ook bouwtechnisch wat voeten in de aarde. Bij Ardo wordt daarvoor een ondergronds leidingnetwerk aangelegd zodat het water van een bufferbekken naar een 670 hectare groot landbouwgebied kan stromen. De Nederlandse bierbrouwer Bavaria in Lieshout verdeelt zijn gezuiverd afvalwater naar verschillende oppervlaktewaters in de buurt. Via peilgestuurde drainage wordt het ook in de ondergrond gebracht om de grondwatervoorraad op peil te houden. “Zowel Bavaria als Ardo zijn grote waterverbruikers. Op deze manier helpen ze voorkomen dat het omliggend landbouwgebied verdroogt”, legt de projectcoördinator uit.

Voor een groot stuk (60%) financieren Ardo en Bavaria dat zelf. Beiden willen voor de benodigde hulpbronnen zoals water de kringloop sluiten zodat ze ook in de toekomst nog over voldoende water kunnen beschikken. Allebei zijn ze voor hun aanvoer van grondstoffen bovendien afhankelijk van de lokale landbouw. Ardo koopt groenten op de nabij gelegen percelen en Bavaria werkt samen met Nederlandse akkerbouwers die gerst telen voor de bierbrouwer. Als de bodem verdroogt, dan heeft dit voor de teelt van zowel gerst als groenten nare gevolgen. De twee bedrijven hoeven niet alle infrastructuur te financieren. “Zowel op Vlaams als Nederlands grondgebied zal een coöperatie van landbouwers opgericht worden die Europese steun kan ontvangen voor de aanleg van het irrigatienetwerk”, vertelt Charlotte Boeckaert.

Het project werd F2AGRI (effluent to agriculture) gedoopt en is een samenwerking tussen Bavaria, landbouworganisatie ZLTO en Vereniging IndustrieWater langs Nederlandse zijde en Ardo, praktijkcentrum Inagro en het Vlaams Kenniscentrum Water langs Vlaamse zijde. F2AGRI is gefinancierd binnen het Interreg V programma Vlaanderen-Nederland, het grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. De totale projectkost bedraagt 6,35 miljoen euro. Daarvan is ongeveer de helft gesubsidieerd door Europa, Nederland, Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen.