Kan een boer wat met CO2-opslag door beter bodembeheer?

In het klimaatdebat krijgt de veehouderij de wind van voren als deel van het probleem. Motiverender voor landbouwers is dat zij kunnen bijdragen aan de oplossing, én dat zij daarvoor meer mogelijkheden hebben dan alleen het reduceren van de uitstoot. Koolstofbinding in de bodem kan een veelbelovende aanpak zijn om CO2 uit de atmosfeer te halen. Elke maatregel die de bodemvruchtbaarheid verbetert, helpt om koolstof te binden. Zou je daar een nieuw verdienmodel rond kunnen uitwerken, waarbij boeren vergoed worden om de uitstoot van anderen te capteren door goed bodembeheer? Daar denkt het Innovatiesteunpunt over na in het kader van een Interreg-NSR-project. Via een enquête wordt alvast gepeild naar het ‘bodem-bewustzijn’ bij landbouwers.

Het klimaat staat hoog op de agenda en landbouw is in alle opzichten betrokken partij. Zoals andere sectoren draagt ook landbouw bij aan de schadelijke uitstoot van broeikasgassen. In Vlaanderen staat landbouw qua uitstoot (9%) op de vijfde plaats, na industrie (28%), verkeer (19%) energie (22%) en huishoudens (14%). Anders dan een fabriek is een landbouwbedrijf niet immuun voor de gevolgen van een warmer klimaat. De jongste jaren leed de opbrengst onder drogere zomers en weersextremen zoals wateroverlast. Nu al wordt nagedacht over het klimaatbestendiger maken van landbouwbodems want de extremen zullen het nieuwe normaal worden.

Naar landbouw wordt ook gekeken om de druk op de atmosfeer te verminderen door beter bodembeheer. Het opslaan van koolstof in akkers en weiden biedt kansen voor de landbouwsector. In het Interreg-project Carbon Farming gaan uit Vlaanderen Innovatiesteunpunt en het West-Vlaamse onderzoekscentrum Inagro hiermee aan de slag, samen met vijf andere partners. “Vooral graslanden hebben een groot potentieel voor CO2-opslag. Ook op akkers kan het koolstofgehalte omhoog met maatregelen voor een goed bodembeheer”, weet Jana Roels, innovatieconsulent van het Innovatiesteunpunt. Ze vraagt zich af in welke mate landbouwers daar bewust mee bezig zijn en moedigt hen daarom aan onderstaande enquête in te vullen.

Wanneer het organische stofgehalte in de bodem met 1 procent toeneemt, dan komt dat overeen met een extra CO2-opname van 89 ton per hectare. Maatregelen zoals groenbedekkers telen en compost toedienen, leveren een landbouwer dubbel resultaat op. Naast koolstofverrijking in de bodem helpt het ook de bodemvruchtbaarheid verbeteren.

Omdat de winst van een ‘rijkere’ bodem op de iets langere termijn ligt en het op korte termijn vaak vooral een investering is, denkt het Innovatiesteunpunt mee na over stimulansen. “We zijn op zoek naar nieuwe verdienmodellen, waarbij andere maatschappelijke partners kunnen bijdragen aan de inspanningen die landbouwers doen inzake bodembeheer”, legt Roels uit. Ze verwijst in dat verband naar Oostenrijk, waar het bedrijfsleven bodembewuste boeren vergoed voor de tonnages CO2 die vastgelegd worden in landbouwbodems. Op een oppervlakte van 2.400 hectare excelleren 220 Oostenrijkse boeren in bodembeheer. Het 'Humusaufbau'-project stimuleert hen tot minimale bodembewerking, groenbedekkers, compostgebruik, vruchtafwisseling en mengteelten.

Hoe bewust zijn Vlaamse landbouwers bezig met hun bodem? Hoe goed zijn ze op de hoogte van bodemmaatregelen? En tonen ze interesse in koolstofbinding en nieuwe verdienmodellen daaromtrent? Met deze enquête neemt het Innovatiesteunpunt de proef op de som.