Klimaatverandering doet waterpeil Maas drastisch dalen

Het Belang van Limburg was er bij toen professor Waterbouwkunde Patricks Willems (KU Leuven) tijdens een symposium in Riemst de resultaten voorstelde van zijn onderzoek naar de gevolgen van de klimaatverandering voor de waterhuishouding in Vlaanderen. Specifiek voor de Maas is de impact zo groot dat het Maasafvoerverdrag tussen Vlaanderen en Nederland onder druk kan komen te staan. In dat 20 jaar oude verdrag zijn afspraken vastgelegd over de eerlijke verdeling van het Maaswater in tijden van droogte.

Begin dit jaar was een rapport van het Rekenhof groot nieuws omdat daarin gewaarschuwd werd voor een tekort aan grondwater op de lange termijn. Van de 42 grondwaterreservoirs in Vlaanderen zijn er acht met een te laag waterpeil, niet omdat het te weinig zou regenen in Vlaanderen maar onder meer omdat regenwater niet kan insijpelen in de bodem door de alomtegenwoordige verharde oppervlakte. Het water stroomt snel weg naar de riolering en belandt via waterlopen in de zee. Professor Waterbouwkunde Patrick Willems (KU Leuven) verwees toen naar de diepe grondwaterlagen die in Oost- en West-Vlaanderen 100 meter gedaald zijn door de voedings- en textielindustrie die veel water oppompt.

Het Belang van Limburg rakelt het tekort aan water opnieuw op naar aanleiding van een symposium over 20 jaar Maasafvoerverdrag. De afspraken over de verdeling van het Maaswater tussen Vlaanderen en Nederland kunnen onder druk komen te staan als het waterpeil in de Maas sterk daalt als gevolg van de klimaatverandering. Onderzoek van professor Willems wees uit dat er door de klimaatverandering in de zomer 30 tot 70 procent minder water door de Maas zal stromen. Vlaanderen zal dan waterbesparende maatregelen moeten treffen want ongeveer de helft van het Vlaams drinkwater wordt via de Maas aangevoerd. Niet alleen voor het drinkwater en de natuur zal de droogte catastrofale gevolgen hebben, maar ook de landbouw, de elektriciteitscentrales en de scheepvaart zullen het voelen.

Aan de KU Leuven is Patrick Willems al een tiental jaar bezig met onderzoek naar de gevolgen van de klimaatverandering op de Vlaamse waterhuishouding. Terwijl de focus meestal ligt op meer overstromingen door de klimaatverandering brengt Willems de droogteproblematiek onder de aandacht. "We hebben een statistische analyse gemaakt van de beschikbare klimaatmodellen", zegt de professor. "Als we kijken naar het jaar 2100, gaan de meeste modellen uit van een gemiddelde temperatuurstijging in de zomer van twee tot negen graden. Alles hangt ervan af welke uitstoot van broeikasgassen er nog bijkomt en van politieke beslissingen zoals op de komende klimaattop in Parijs."

Omdat het warmer wordt, stijgt de verzadigingsconcentratie van waterdamp en krijgen we langere periodes van droogte. "We verwachten dat de neerslag in de zomer daalt met enkele tientallen procenten, soms zelfs tot 60 procent. Dat zorgt voor een lagere waterbeschikbaarheid.” Het effect op de Grensmaas tussen Lanaken en Kinrooi is een zeer sterke daling van het debiet. Willems plakt daar in de krant cijfers op: "We verwachten een gemiddelde daling van 50 procent, met uitschieters tussen 30 en 70 procent. De Maas is een heel speciale rivier met een debiet dat enorm kan schommelen. Tijdens de overstromingen van 1993 en 1995 had de Grensmaas een debiet van 3.000 m³ per seconde, tijdens de zomer van 1976 was dit minder dan 10 m³ per seconde. We verwachten dat we zulke uitzonderlijk droge zomers, zoals die van 1976, veel vaker gaan krijgen."