Kunnen Vlaamse veehouders alle arbeid nog de baas?

Door specialisatie en schaalvergroting, twee trends die zich duidelijk aftekenen in de landbouw volgens de FOD Economie, neemt de arbeidsbehoefte in de veehouderij toe. Traditioneel wordt al het werk op Vlaamse boerderijen geklaard door de landbouwer en zijn gezinsleden. Sommige bedrijven worden zo groot dat het aanwerven van personeel zich opdringt. Doen veehouders dat dan ook? Of wat houdt hen tegen? Vinden ze geschikt personeel? En welke taken besteden ze uit? In een online enquête legt de Stichting Innovatie & Arbeid dat soort vragen voor aan melkvee- en varkenshouders. Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat en BioForum mailden de enquête rond en ook landbouwadviesraad SALV zet de schouders onder dit onderzoek naar een prangende problematiek.

Door de schaalvergroting in de landbouw is het arbeidsvraagstuk actueler dan ooit. Eind vorige maand riep Boerenbond zijn leden nog op om deel te nemen aan een enquête over ‘werkbaar werk’. Circa 12.000 zelfstandige ondernemers ontvingen eind vorige maand een vragenlijst over welzijn en stress op het werk. De enquête past in het engagement van regering en sociale partners voor meer ‘werkbare’ jobs voor werknemers en zelfstandige ondernemers. Het gaat om een driejaarlijkse meting die al aan zijn vijfde editie toe. Hiermee monitort de Stichting Innovatie & Arbeid, de onderzoekscel binnen adviesraad SERV, de evolutie van de kwaliteit van jobs in Vlaanderen.

Land- en tuinbouwbedrijven zijn vaak familiale ondernemingen waarbij al het werk terechtkomt bij de bedrijfsleider en vaak ook diens meewerkende echtgenoot, met de nodige hulp van de kinderen of de ouders die in de buurt zijn blijven wonen om indien nodig een handje toe te kunnen steken. “In onze bedrijven wordt vaak alle dagen van de week gewerkt omdat het niet mogelijk is om in het weekend of doorheen het jaar naar een lager tempo over te schakelen”, zegt Chris Botterman, hoofd Sociale zaken bij Boerenbond.

Op vraag van Boerenbond en met de steun van het Algemeen Boerensyndicaat en BioForum doet diezelfde Stichting Innovatie & Arbeid nu ook een specifiek onderzoek naar arbeid in de veehouderij. De toegenomen arbeidsbehoefte door schaalvergroting komt sterk tot uiting in de melkvee- en varkenshouderij. Specifiek voor deze twee sectoren gaan onderzoekers van SERV in opdracht van de landbouworganisaties na hoe bedrijfsleiders hiermee omgaan. Gezien het belang van dit onderzoek zorgt landbouwadviesraad SALV, die administratief ingebed is in de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), voor de nodige ondersteuning.

“De doelstelling is tweeledig, namelijk de huidige situatie beschrijven en een blik werpen op de toekomst en meer bepaald op de noden op vlak van personeel. Het onderzoek zit nu in een cruciale fase want alle Vlaamse melkvee- en varkenshouders werden via hun beroepsorganisaties uitgenodigd om deel te nemen aan de bevraging. Het is zeer belangrijk dat zo veel mogelijk veehouders de enquête invullen”, benadrukt SALV-secretaris Koen Carels. De resultaten van het onderzoek komen dit najaar op de agenda van de landbouwadviesraad. Voor de landbouworganisaties is die informatie waardevol om te achterhalen hoe ze hun leden nog beter kunnen ondersteunen in personeelsbeleid, de zoektocht naar personeel of het overwinnen van drempels om een beroep te doen op een externe arbeidskracht wanneer de werkdruk te vaak te hoog ligt.

De data verzameld via de enquête worden aangevuld met diepte-interviews omtrent een aantal interessante bevindingen. Via de enquête zoekt de Stichting Innovatie & Arbeid naar veehouders die bereid zijn om daaraan mee te werken. “De vragenlijst invullen, duurt hooguit 10 minuten”, zet onderzoeker Lien Van Rampelberg de oproep kracht bij. “We ontvingen reeds een 300-tal volledig ingevulde en bruikbare enquêtes. Dat mogen er dubbel zoveel worden. We richten ons niet alleen tot landbouwers die vandaag reeds met personeel werken, maar willen ook meer te weten komen over landbouwbedrijven die volledig draaien op familiale arbeid. Overwegen zij om een externe arbeidskracht aan te werven? Is dat niet meteen nodig, of juist wel gezien de arbeidsdruk en wat houdt hen dan tegen? In juni zullen we alle antwoorden samenvatten in een rapport.”