Landbouw geraakt prijsvolatiliteit niet meer kwijt
Toen de financieel-economische crisis losbarstte in 2007 maakte de landbouwsector kennis met een niet eerder geziene prijsvolatiliteit. “Sindsdien zijn de prijsschommelingen, zowel aan input- als outputzijde, nooit meer weggegaan”, constateert Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker. Landbouwbedrijven kunnen daaraan ten onder gaan zodat Boerenbond luider dan ooit pleit voor instrumenten die de schokken helpen opvangen. Een wonderoplossing bestaat niet zodat het heil moet komen van “een uitgebreide toolbox met zeer diverse instrumenten”.
In de aanloop naar zijn Nazomerontmoeting met alle stakeholders evalueert Boerenbond steeds het lopende landbouwjaar. Het jaar is driekwart ver zodat het voor de studiedienst van de landbouworganisatie mogelijk is om een inschatting te maken van de omzetevolutie in de verschillende deelsectoren. Vergeleken met 2016 ligt de omzet in 2017 acht procent hoger, maar boeren en tuinders bewaren dan ook heel nare herinneringen aan vorig jaar. Interessanter is daarom de vergelijking met het vijfjarige gemiddelde en daaruit komt 2017 als een doorsnee landbouwjaar.
Boerenbond greep nog verder terug in de tijd, tot 2007, om ook het voorbije decennium te kunnen overschouwen. Dat verliep niet naar wens want de marges in land- en tuinbouw daalden gevoelig. De directe kosten, dus exclusief eigen arbeid en vaste kosten, namen in de periode 2007-2017 toe met 19 procent terwijl de omzet van de Vlaamse land- en tuinbouw slechts met 11 procent toenam.
Bovendien is dat niet het enige probleem. Het jaar 2007 was een kantelmoment in de internationale economie, ook voor de landbouweconomie. De prijzen van landbouwproducten stegen eerst zeer sterk, gevolgd door even grote prijsdalingen. Nooit eerder werd het woord ‘prijsvolatiliteit’ zo vaak in de mond genomen. “Vandaag zijn we tien jaar later en stellen we vast dat de onzekerheid op het vlak van prijsvorming gebleven is”, klonk het op de Nazomerontmoeting.
De sterke prijsschommelingen doen zich niet enkel voor in de verkoopprijzen van land- en tuinbouwproducten, maar ook in de aankoopprijzen van productiemiddelen. Aan de inputzijde stelt Boerenbond vast dat de grootste schommelingen zich de voorbije jaren voordeden bij de energieprijzen en de prijzen van meststoffen. In de eerste zeven maanden van 2017 zijn ze zo’n 30 procent duurder dan in 2007. Zaai- en pootgoed zijn prijs-vaster. Veevoeders nemen op vlak van volatiliteit een tussenpositie in.
Aan outputzijde situeert de grootste prijsvolatiliteit zich bij de akkerbouwproducten. Veruit het grootst zijn de prijsschommelingen bij aardappelen, tenminste wanneer enkel gekeken wordt naar de vrije markt en niet naar de contractprijzen. De bietenprijs kent een weinig schommelend verloop, wat volgens Boerenbond verband houdt met het Europees suikerbeleid. Tot vorig jaar was een gegarandeerde suikerprijs van toepassing. Kanttekening daarbij is dat de suikerbietprijs doorheen de jaren wel geleidelijk gedaald is.
Vergelijk je in de akkerbouw-prijsindex 2017 met 2007 dan lijkt er weinig aan de hand, maar in al die jaren daartussen hebben de prijzen rare bokkesprongen gemaakt. Ook de groente- en fruitmarkt zit in hetzelfde schuitje. Binnen de dierlijke sectoren zijn het vooral de varkenshouderij en nog meer de melkveehouderij die van het ene in het andere uiterste vallen.
Op de vraag hoe de volatiliteit beperken, bestaat geen eenvoudig antwoord zodat we de toolbox die Boerenbond in gedachten heeft in een volgend artikel toelichten.
