Landbouw was nog nooit zo liberaal en globaal als nu
Vorige week lanceerde sp.a het idee om de Vlaamse landbouw sterker op lokale consumptie te oriënteren, en weg te blijven van grootschalige productie die verre export van bijvoorbeeld varkensvlees en peren noodzakelijk maakt. Daarmee zou Vlaanderen ingaan tegen de huidige liberalisering en globalisering want de poorten van de landbouwmarkten staan wagenwijd open. De studiedienst van het Amerikaanse landbouwministerie becijferde bijvoorbeeld dat de mondiale handel in landbouwproducten verdrievoudigde in waarde tussen 1995 en 2014.
Als het van sp.a afhangt, dan gaat de Vlaamse landbouw produceren voor de lokale markt en niet voor verre exportbestemmingen. Dat zou een trendbreuk betekenen want de korte-keten-landbouw buiten beschouwing gelaten, zijn onze boeren en tuinders zich voor hun afzet steeds meer op de wereldmarkt gaan richten. Sommige sectoren richten zelf de blik op de wereld, bijvoorbeeld omdat je nergens zo goed conference-peren kan telen als in Haspengouw maar landgenoten al die peren onmogelijk zelf kunnen opeten. Andere sectoren, zoals akkerbouw en melkveehouderij, ervaren dat de prijs van hun producten op de wereldmarkt wordt bepaald nu Europa niet veel marktbescherming meer biedt.
Drie landbouweconomen die voor de studiedienst van het Amerikaanse landbouwministerie (USDA) werken, beschrijven hoe snel de liberalisering van de landbouwmarkten de afgelopen 20 jaar gegaan is. Tussen 1995 en 2014 is de waarde van de mondiale handel in landbouwproducten verdrievoudigd, en nog altijd bijna verdubbeld wanneer je rekening houdt met de inflatie. Hebben daartoe bijgedragen: de groeiende wereldbevolking, economische groei, handelsbarrières die verdwijnen en technologische vooruitgang op vlak van landbouw, transport en informatie-uitwisseling.
Opmerkelijke vaststelling, ontwikkelingslanden zijn met de loop der jaren een belangrijkere rol gaan spelen in de landbouwhandel, niet alleen als importeur maar ook als exporteur. Landen met een bevolking met een gemiddeld of laag inkomen waren in de periode 2010-2014 goed voor 42 procent van de landbouwimport en 46 procent van de landbouwexport. In de BRIIC-landen (Brazilië, Rusland, India, Indonesië en China) komt dat door het stijgende inkomen per hoofd van de bevolking en de stijgende landbouwproductiviteit.
De Amerikaanse landbouwadministratie merkt dat ook aan de exportcijfers van de eigen landbouw. Handelsakkoord NAFTA deed de grenzen met Canada en Mexico volledig opengaan. Het aandeel van China in de Amerikaanse landbouwexport steeg van 3 procent in 1995-1999 naar 16 procent in 2011-2015. Eén enkel product, met name soja, neemt de helft van deze toename voor zijn rekening. Voor de afzet richting EU kan USDA geen groeicijfers voorleggen omdat “een aantal barrières, waaronder de zorgen omtrent ggo’s, de export blijven hinderen”.
Over het algemeen zijn er de voorbije decennia vooral veel handelsbarrières gesloopt. Importtarieven verdwenen of werden kleiner, importquota’s verdwenen of werden ruimer en dat zag je zowel gebeuren via multilaterale handelsakkoorden als via bilaterale en regionale akkoorden. De Uruguay-ronde van de handelsbesprekingen in de schoot van de WTO deed de importtarieven in betrekkelijk weinig tijd (10 jaar, 5 jaar voor ontwikkelde landen) aanzienlijk dalen. Landen die bilaterale en regionale handelsgesprekken aanknoopten, zijn vaak nog verder gegaan in het reduceren of zelfs volledig wegnemen van importtarieven.
NAFTA is daar volgens USDA een goed voorbeeld van, want het elimineerde in 1994 haast alle importtarieven die Canada, Mexico en de VS voordien hanteerden bij grensoverschrijdende handel. Het jaar voordien kwam in Europa een gemeenschappelijke markt tot stand waarin vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen wordt verzekerd. In juni vorig jaar waren er bij de Wereldhandelsorganisatie 279 verschillende bilaterale en regionale handelsakkoorden met betrekking tot goederen en diensten gekend.
Meer info: USDA
