Landloperskolonies nog geen Werelderfgoed

De Koloniën van Weldadigheid, zeven voormalige landloperskolonies in Vlaanderen en Nederland, worden voorlopig nog niet erkend als Unesco-Werelderfgoed, beslisten de leden van het Werelderfgoedcomité eind juni in Bahrein. Het comité gaf wel een aantal aanbevelingen voor aanpassingen aan het nominatiedossier, zodat de landloperskolonies in de toekomst mogelijk toch de erkenning krijgen.

De Koloniën van Weldadigheid zijn vijf landbouwkolonies in Nederland en twee in België, met name in Merksplas en Wortel in de Antwerpse Kempen. Ze ontstonden begin 19de eeuw als sociaal experiment om armen uit de steden - onder meer bedelaars, mensen met een handicap en wezen - waar geen sociaal vangnet voor bestond, al dan niet vrijwillig over te brengen naar onontgonnen locaties op het platteland. Daar zouden ze door middel van landbouw in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien, en tegelijkertijd was het de bedoeling de deelnemers discipline bij te brengen, structuur te bieden en van onderwijs te laten genieten.

Het project zou uniek zijn geweest in de wereld en een grote rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van onze armenzorg. Bovendien valt er vandaag nog heel wat van terug te vinden in het landschap en werden er al verschillende restauratie- en herontwikkelingsprojecten uitgevoerd.

Samen met de vijf Nederlandse Koloniën van Weldadigheid werkten Kempens Landschap, de provincie Antwerpen, de stad Hoogstraten, de gemeente Merksplas en het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid sinds 2012 aan het nominatiedossier. De adviserende instantie ICOMOS adviseerde eerder het dossier te herbekijken en slechts één of twee van de koloniën te erkennen. Ze zouden niet allemaal "het gedachtegoed van grootschalige armoedebestrijding met behulp van landbouwkoloniën" vertegenwoordigen. "Na heel wat lobbywerk hebben we de juryleden van het comité echter kunnen overtuigen van het belang van de koloniën”, zegt Philippe De Backer van Kempens Landschap. “Het komt er op neer dat Unesco nu zegt dat we erkenning verdienen, maar dat we onze nominatie verder moeten uitwerken."

“Wij hebben geen moment aan de samenhang tussen de Koloniën van Weldadigheid getwijfeld”, treedt Inga Verhaert, gedeputeerde van Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap, bij. “We weten nu waar we mee aan de slag moeten om straks erkend te worden als werelderfgoed.” De bedoeling is om begin 2019 het aangepast dossier opnieuw in te dienen en in de zomer dan wel erkend te worden.