Late lentenachtvorst geeft grote schade in de sierteelt

Ook siertelers en boomkwekers likken hun wonden na de plotse opstoot van nachtvorst vorige week. De jonge scheuten, blaadjes en bloemen van sierplanten werden getroffen. De schade uit zich als zwartverkleuring, of witverkleuring in het geval van buxus bijvoorbeeld. Door de warme maand maart waren de planten bijna twee weken vroeger dan normaal beginnen groeien zodat de schade des te groter is. Sectorfederatie AVBS deed een rondvraag en constateert dat de schade omvangrijk is: van bos-, fruit- en laanbomen tot rozen, sierheesters en vaste planten.

Vorstschade ontstaat omdat het water in de cellen van de plant bevriest. Als water ijs wordt, zet het uit. De cellen van jonge scheuten en blaadjes bevatten veel water en de celwand is nog zwak. Door lentenachtvorst breekt de celwand. Het bladgroen verdwijnt en de jongste plantendelen verkleuren zwart en sterven af. Bij een aantal sierplanten uit de schade zich als wit- in plaats van zwartverkleuring.

Temperaturen onder nul komen in het voorjaar nog wel voor, maar vorige week was het tijdens de nacht van woensdag op donderdag extreem koud voor de tijd van het jaar. “Aan de kust werd twee graden onder nul gemeten. In een weerstation in Diepenbeek was het -4,5°C in thermometerhut en tot -9°C aan de grond. Dat zijn uitzonderlijke omstandigheden”, aldus AVBS. De sectorfederatie wijst op de schade die dit veroorzaakte in tuinen, tuincentra, kwekerijen en botanische tuinen.

Lucien Verschoren, voorzitter van de vakgroep boomtelers binnen AVBS, vat voor VILT de schade samen. “In de bosboomkwekerij is ze aanzienlijk. Onder meer zaailingen van beuk zijn bijna volledig bevroren en verloren. Wanneer de jonge scheuten bevriezen, is dat vooral een probleem bij soorten die rechte bomen moeten vormen voor houtproductie. Wanneer ze zich herstellen, groeien ze namelijk uit tot een kromme en meerstammige boom. Ook laanboomtelers melden heel wat schade, hoeveel precies zal de volgende dagen duidelijker worden. Sowieso is er sprake van een groeiachterstand.”

Op containervelden heeft het sproeien van veel water de vorstschade beperkt. Opgepotte planten met blote wortels en plantgoed dat net het eerste schot maakte en volop voedingsstoffen ter beschikking had, heeft het meest geleden. “Afdekken met een beschermende vliesfolie en beregenen hebben geholpen, maar niet alles opgelost. Vooral het stadium waarin de planten zich bevonden, was bepalend”, weet Verschoren. Planten met een reeds min of meer afgerijpt eerste schot, hebben de vorst goed doorstaan. Dat kan ook gezegd worden van rozenstruiken. De jonge blaadjes van buxus en andere struiken zijn dan weer zwaar getroffen, “maar dit kan zich herstellen want buxus is een sterke plant met veel wortels”.

Vaste planten trekken zich in de winter veilig terug in de grond, maar door de warme maand maart waren velen al uitgelopen. “Daardoor is schade te zien bij onder meer hosta en dicentra”, zegt Lucien Verschoren, “en is plantgoed dat na het uitlopen buiten de serre was gezet zijn voorsprong kwijt.” Bij fruitboomkwekers is er vooral schade aan jonge kiwibesplanten en druivelaars en zijn de bevroren scheuten van de okkernoot het grootste drama. Deze kwekers leven ook mee met de enorme schade die hun afnemers, de fruittelers, lijden door het bevriezen van de fruitbloesem.

Voor tuinaannemers worden het drukke dagen want zij zullen de komende weken heel wat planten moet terugsnoeien en de afgestorven takken verwijderen. Hoewel tuinliefhebbers stukgevroren planten zullen vervangen, hebben ze bij AVBS geen goed oog in de verkoop bij tuincentra. “Onze tuincentra moeten het hebben van planten die er goed uitzien. Zelfs schade aan de bloemen wordt in veel gevallen niet getolereerd”, legt Lucien Verschoren uit.

De rondgang bij telers leert AVBS dat de schade groot is en wellicht moeilijk te recupereren zal zijn. Verschoren: “Een verzekering is enorm duur terwijl een dossier indienen bij het (landbouw)rampenfonds veel tijd vergt en de verwachtingen omtrent een erkenning als ramp voorlopig niet groot zijn. Als teler moeten we er rekening mee houden dat alles wat buiten staat schade kan ondervinden door de weersomstandigheden. Onze bedrijven verrekenen dit te weinig in hun kostprijs.” Daarom wordt de hoop gekoesterd dat het plantgoed nu duurder verkocht kan worden om een deel van het verlies goed te maken.