"Levende wezens worden herleid tot consumptieartikelen"

De massale schaal waarop wij vlees zijn beginnen kweken, is volgens de Israëlische historicus Yuval Noah Harari niet langer te verantwoorden. Hij berekende dat alle landbouwdieren samen ongeveer 700 miljoen ton wegen, terwijl de opgetelde massa van alle wilde dieren minder dan 100 miljoen ton bedraagt. MO*-journaliste Tine Hens, die eerder deze week deelnam aan een studiodebat over het dierenwelzijn in slachthuizen, vestigt er de aandacht op dat Harari in diezelfde essay de vraag opwerpt of het herleiden van levende wezens tot consumptieartikelen niet één van de grotere misdaden is uit de menselijke geschiedenis.

In het VRT-programma De Afspraak op Canvas stonden de praatgasten stil bij de dierenmishandeling die door Animal Rights gefilmd werd in een runderslachthuis in Izegem. Opvallende aanwezige was de CEO Thomas De Roover De Brauwer van het Exportslachthuis in Tielt dat ongeveer een half jaar geleden in opspraak kwam vanwege vergelijkbare beelden. Dat hij, en ook de zaakvoerder van het runderslachthuis in Izegem, in een eerste reactie vol ongeloof reageerden op hetgeen op de eigen bedrijfsvloer gefilmd werd, wijst volgens MO*-journaliste Tine Hens op een systeemfout. Die begint volgens haar bij het aantal dieren dat er geslacht wordt. In alle Belgische slachthuizen samen zijn dat er 860.000 per dag, “een enorm aantal”.

Zij pleitte ervoor om opnieuw naar vlees te kijken als een luxeproduct, rekening houdend met de energie (grond, water, enz.) die nodig is om een goed stuk vlees te produceren. “Meer dan je er aan energie als mens uithaalt.” Zolang wij geen prijs betalen voor vlees die representatief is voor de echte kostprijs van dat vlees, gaan we volgens haar zulke problemen blijven krijgen. Op de kritiek op de grootschaligheid van vleesproductie reageerde de CEO van het Exportslachthuis dat de omvang van slachthuizen net toelaat om een performant controlesysteem op te zetten. Op haar beurt zei Hens dat er nog een andere oplossing is dan dierenwelzijn correct implementeren in hele grote slachthuizen. Je zou ook kunnen opteren voor mobiele slachtinrichtingen die van boerderij naar boerderij rijden.

Uitgerekend deze week kondigt BioForum Vlaanderen aan dat de haalbaarheid van zo’n mobiel slachthuis (opnieuw) onderzocht zal worden. Voor kleinschalige biologische veehouders is het namelijk lastig om niet te ver van hun deur een biologisch gecertificeerd slachthuis te vinden. De laatste jaren zijn kleinere slachthuizen gesloten, terwijl grotere slachthuizen niet uitgerust zijn om een beperkt aantal dieren te slachten voor rechtstreekse verkoop. De lange afstanden die men moet afleggen met de dieren zijn een doorn in het oog van veel veehouders en consumenten. De uiteindelijke vleeskwaliteit wordt bovendien negatief beïnvloed door stress die gepaard gaat met het transport. Eén van de vraagstellingen uit het onderzoek is of de klant bereidheid toont om een meerprijs te betalen voor dierenwelzijn.

In het kader van het project Bio zoekt Keten liet BioForum al in 2013 een studie uitvoeren naar de haalbaarheid van een mobiele slachteenheid. Op dat moment waren er nog veel vragen bij de haalbaarheid en bleek de vraag te klein om zo'n oplossing rendabel te maken. Intussen is de urgentie alleen maar toegenomen en is het aantal kleinschalige (bio)veehouders ook toegenomen. In Duitsland is er net over de grens een functionerende mobiele slachteenheid en ook in Wallonië onderzoekt men opnieuw de mogelijkheden.

Terug naar Tine Hens dan, die in de tv-studio verklaarde: “Als samenleving moeten we beseffen dat een dier slachten ingrijpend is. Je dood een levend wezen, dus is het goed om ze zo te bekijken. Het zijn dieren en geen spullen.” In een artikel op MO* komt ze daarop terug, en citeert ze historicus Yuval Noah Harari: “Hij werpt de vraag op of deze puur functionele omgang met dieren, waarbij welzijn wordt verpletterd onder immense productiedruk, waarbij levende wezens herleid worden tot consumptieartikelen niet één van de grotere misdaden is uit de menselijke geschiedenis.”

Een uitspraak die volgens de journaliste tot nadenken stemt: “Ooit was vlees de uitzondering, een luxeproduct waar men zich pas aanzette als het dier op het hof zijn rol had vervuld. Die rol was om afval te verwerken tot mest om de grond te voeden waarop de boer zijn granen, groenten of peulvruchten verbouwde. Ook deze dieren werden uiteindelijk verkapt, versneden en gepekeld, maar tot de slachter zijn messen wette op het erf, hadden deze dieren een leven genoten in relatieve vrijheid en in open lucht. Ze hadden tussen appelbomen gewroet, op de koer gescharreld of op het grasland gegraasd. Het is niet eens zo lang, amper 60 jaar, dat vlees van uitzondering regel werd en de varkens van het land in de stallen werden gejaagd waarbij ze niet langer afval aten maar soja uit verre landen.”