Lidstaten geven groen licht voor ban op 'neonics'
Er komt een Europees verbod op de neonicotinoïden clothianidine, imidaclopride en thiamethoxam, neurotoxische stoffen die volgens studies van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) het zenuwstelsel van de insecten aantasten. Dat heeft de Eurocommissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid Vytenis Andriukaitis officieel meegedeeld. België onthield zich tijdens de stemming. De landbouworganisaties laten weten “ontgoocheld” te zijn dat er geen rekening is gehouden met enkele specifieke teelten. Natuurpunt spreekt dan weer van een “belangrijk momentum voor groenere landbouw”.
Experten van de 28 Europese lidstaten hebben tijdens een vergadering van het Permanent Comité voor Planten, Dieren, Levensmiddelen en Diervoeders (SCOPAFF) groen licht gegeven voor een verbod op het gebruik van drie neonicotinoïden. Het voorstel dat op tafel lag is afkomstig van de Commissie en is gebaseerd op EFSA-onderzoek waaruit blijkt dat toepassingen in open lucht schadelijk kunnen zijn voor honingbijen, hommels of wilde bijen en dat er onvoldoende informatie is om deze risico’s uit te sluiten. Het gebruik in serres blijft wel toegelaten en lidstaten kunnen een uitzondering vragen.
"Bijen zijn altijd van cruciaal belang geweest voor mij, omdat het hier om biodiversiteit, voedselveiligheid en milieu gaat", aldus Eurocommissaris Andriukaitis bij zijn officiële mededeling. De lidstaten gaven met gekwalificeerde meerderheid (minstens 16 van de 28 lidstaten, die zeker 65 procent van de bevolking vertegenwoordigen) groen licht. Ons land onthield zich: België was voorstander van een overgangsperiode voor onder meer de bietenteelt en cichorei.
Volgens minister van Landbouw Denis Ducarme zijn de alternatieven voor neonicotinoïden bij bieten eigenlijk nog schadelijker voor het milieu en de gezondheid van de landbouwers. België "bestudeert de mogelijke uitzonderingsmaatregelen en wil een dossier indienen bij de Europese Commissie", zei Ducarme na afloop van de federale ministerraad. Volgens Ducarme zal ons land van alle lidstaten de grootste impact van de maatregel voelen.
“Deze beslissing heeft grote gevolgen voor de Belgische landbouw”, aldus ook het Agrofront (Boerenbond, ABS, FWA) en de Confederatie van de Belgische Bietenplanters (CBB). “Neonicotinoïden in de zaaizaadomhulling maken het mogelijk om op een effectieve en efficiënte manier bepaalde insectenplagen te bestrijden. Voor de teelt van bieten en cichorei beschikken de landbouwers niet over even goed werkzame en milieuvriendelijke alternatieven.”
Het Agrofront en CBB zeggen begrip te kunnen opbrengen voor de beslissing om het gebruik van neonicotinoïden zo veel als mogelijk te beperken, maar zijn “ontgoocheld” omdat er geen rekening gehouden werd met de bijzonderheden van enkele specifieke teelten. “De landbouwsector was bereid om bijkomende maatregelen te nemen om de risico’s voor de bijenpopulatie uit te sluiten. Op basis van de kennis waarover we beschikken, zijn het Agrofront en het CBB van mening dat neonicotinoïden ook een plaats hebben in een duurzame gewasbescherming. We vragen daarnaast ook aan de fyto-industrie om snel werk te maken van alternatieven om de teelt van bieten en cichorei in België te kunnen behouden en vragen dat ook de overheid het onderzoek en de ontwikkeling ter zake zou ondersteunen.”
Die fyto-industrie reageert bij monde van sectororganisatie Phytofar en zijn Europese tegenhanger ECPA. “Het is jammer dat er een besluit werd genomen om het gebruik van stoffen die van zo'n enorm belang zijn voor de landbouw in Europa verder te beperken en dat zo'n besluit ook in directe tegenspraak is met de conclusies uit recente rapporten van het Franse ANSES en het Europese JRC over de beschikbaarheid en uitvoerbaarheid van alternatieven”, zo klinkt het. “De Europese landbouw zal de dupe worden van dit besluit. Misschien niet vandaag, misschien niet morgen, maar op termijn zullen de besluitvormers het duidelijke effect zien van het afschaffen van een essentieel instrument voor boeren en de Europese voedselproductie.”
“Dit is een momentum voor de landbouw om afstand te nemen van hulpmiddelen die de opbrengst misschien wel vergroten maar het ecosysteem waarin we nog generaties moeten boeren langzaam onderuit halen”, klinkt een ander geluid bij Natuurpunt. “Dat dit voor sommige teelten zoals suikerbieten moeilijker is, daar hebben we begrip voor. We vragen dan ook dat het landbouwbeleid de betrokken boeren de nodige ondersteuning geeft om die omslag te maken. Buurlanden tonen aan dat biologische bieten rendabel kunnen zijn, en we zien in eigen land Tiense Suiker ook zo’n project opstarten. Dat stemt hoopvol, voor boer én bij.”
“Eindelijk doen Europese overheden wat ze moeten doen, namelijk bijen en andere bestuivers, beschermen door deze sterke maatregelen tegen neonics”, reageert ook Europarlementslid Bart Staes opgetogen. “Dit strikte besluit is een essentiële stap om de verdwijnende bijenpopulaties en andere bestuivers te beschermen, en daarmee eigenlijk het hele ecosysteem én de productie van voedsel.” Ook collega-Europarlementariër Marc Tarabella reageert opgetogen: “Het is niet overdreven te stellen dat ons voortbestaan afhangt van een gezonde bijenpopulatie en van biodiversiteit, dus dit is uitstekend nieuws.”
Collega-Europarlementslid Hilde Vautmans tenslotte, ziet een “genuanceerd verhaal”. “Een totaal gebruiksverbod in openluchtteelt zou de productie van voederbieten in gevaar kunnen brengen en dus ook landbouwbedrijven hun voedselautonomie”, zo klinkt het. “Ook de productie van biogas uit bieten kan hiermee op losse schroeven komen te staan. Bij een volledige ban zullen de telers ironisch genoeg moeten teruggrijpen naar producten die schadelijker zijn, minder gericht gebruikt kunnen worden én meerdere keren moeten ingezet worden voor een zelfde resultaat. Dit kan toch niet de bedoeling zijn?”
